đường chỉ hiện hình ở hàng cột hiên tròn, to, sơn đỏ chóe và hai cái đèn
lồng bọc lụa đỏ, chữ vàng kim tuyến,buông tua phơ phất ở ngoài hành lang.
Nhìn căn nhà có thể nghĩ: quyền thế của ông Đờ chỉ bằng một góc của tri
châu Hoàng Văn Chao bên Pa Kha. Nhưng, nghĩ thế là lầm. Tri châu La
Văn Đờ là một thủ lĩnh hùng mạnh bậc nhất ở miền biên giới xa xôi này.
Dòng họ La đến đất Pha Linh này tính tới nay đã tám, chín đời. Thoạt
đầu, nó cũng chỉ là một hạt đậu, như bao dòng họ khác. Mãi tới năm 1925,
La Văn Sầu, bố Đờ, mới được giữ chức lý trưởng Pha Linh — dạo đó Pha
Linh mới chỉ là một xã. Bố chết, Đờ nối nghiệp cha. Trẻ tuổi, xông xáo,
gian hiểm, nhưng Đờ vẫn không được người Pháp trọng dụng. Và đó là một
sai lầm nghiêm trọng của người Pháp vào những năm ấy. Họ không đánh
giá đúng vai trò, ý nghĩa tính cách H'Mông. Họ cho rằng Đờ đơn độc, Đờ
chỉ có uy tín trong một dúm người H'Mông ở Pha Linh. Không được thăng
châu uý, nhưng Đờ không hề tỏ ra bực dọc. Đờ lặng lẽ xây đắp cơ nghiệp.
Đã học hết lớp ba trường tiểu học Pháp Việt ở tỉnh lỵ, là một thanh niên
H'Mông thông minh, nhạy cảm, lắm mưu kế và thâm hiểm, Đờ âm thầm cải
tổ bộ máy hành chính, lề lối cai trị và thúc đẩy Pha Linh tiến theo một con
đường khác hẳn cha ông. Bỏ các lệ nộp khờ cù, khờ chi, cống vật, công
không. Sống không cách bức với dân chúng. Mở mang quy mô trồng thuốc
phiện. Thu mua thuốc phiện, bán lại cho công ty Việt Điền. Chiêu hiền, đãi
sỹ, tập hợp dưới trướng mình cả một lớp thanh niên H'Mông tài năng, giàu
nghị lực và hung tợn. Che giấu những thủ đoạn bóc lột không kém triệt để
bằng ảo tưởng xây dựng quốc gia H'Mông. Ngấm ngầm chìa tay ra với các
thế lực bên ngoài, v.v..., v.v...
Cho đến một ngày kia, do tiếp xúc với thực tế, và nhờ những công trình
nghiên cứu về dân tộc H'Mông sặc mùi thực dân, người Pháp bắt đầu tỉnh
ngộ thì thế lực của La Văn Đờ đã lớn lắm rồi. Tình báo Tưởng, tình báo
Mỹ vội vàng chú ý tới Đờ. Công sứ Ét-các-lát lập tức đề nghị quan Toàn
quyền thăng Đờ từ lý trưởng lên tri châu, ngang hàng với các thổ ty ở các
châu khác, vốn cắm rễ đã lâu ở các vùng đất sở tại.
Đờ mới từ Vân Nam vội vã trở về Pha Linh. Con người có tham vọng
lớn ấy bắt tay ngay vào công việc với một thái độ hết sức tự tin và kín đáo.
