thấy mình đang thực hiện cùng một lúc hai chuyến đi - chuyến đi của một
phóng viên, và chuyến đi vào các cuộc khám phá của Herodotus.
Cả cuộc đời làm phóng viên của mình, ông dùng để đối thoại với cái mà
ông gọi là “tác phẩm phóng sự vĩ đại đầu tiên của thế giới”. Những gì ông
viết thật chính xác, và cũng thật ý nghĩa khi đó chính là nhũng trang viết
cuối cùng trong cuộc đời Kapuscinski, người du hành-phóng viên vĩ đại
nhất của thời đại chúng ta.
***
Du ký là mảnh đất màu mỡ lúc xa xôi khi lạ lẫm vẫn là ấn tượng của con
người vì thế giới rộng lớn bên ngoài. Tưởng chừng sự hoàn thành quá trình
tìm hiểu cặn kẽ những miền đất lạ đã tước đi chỗ đứng của những nhà văn
ưa phiêu lưu như Pierre Loti, Blaise Cendrars hay Rudyard Kipling, chấm
dứt cái thời Paul Morand cảm khái mà thốt lên rằng: “Đi là chết một ít,
nhưng ở lại là vỡ tan thành trăm mảnh” (Những cuộc du hành). Vậy
nhưng, thế giới hiện đại của chúng ta vẫn còn những người như V.S.
Naipaul và nhất là Ryszard Kapuscinski, một con người xê dịch, một thiên
tài của quan sát và sự xâu chuỗi quá khứ với hiện tại. Nhà văn Ba Lan nhiều
lần có tên trong danh sách ứng cử viên giải Nobel Văn học đã kể cho ta về
châu Á, châu Phi trong một giọng văn đầy hứng khởi nhưng tỉnh táo và tỉ
mỉ, mô tả con người ở khắp các ngóc ngách thế giới bằng một chủ nghĩa
nhân văn được truyền lại theo con đường kỳ bí nào đó từ phần sáng chói
của lịch sử nhân loại. Và không chỉ có vậy, ông còn mang trở lại cho chúng
ta một sử gia Hy Lạp ít nhiều bị lãng quên: Herodotus.
“Rất ít nhà văn viết được đẹp đến vậy về những điều không thể nói ra. Rất
ít nhà văn có được sự can đảm của ông, gần như không ai sở hữu tài năng
lớn như ông. Những cuốn sách của ông thay đổi cách thức mà nhiều người
chúng ta thường nghĩ về phi hư cấu.”
- The New York Times
“Mỗi khi có biến cố nào xảy ra trên thế giới, ông lại muốn lẻn một chiếc
máy bay để tới. Nếu nghe nói về một con đường không ai đi nổi mà sống
