nghe được mấy chữ “Khi mà bọn Meschorès có mặt ở đó”. Meschorès
trong Kinh Thánh chỉ đày tớ của Chúa. Giữa họ với nhau, các thành
viên gia đình Bloch dùng từ đó để chỉ đám gia nhân và bao giờ cũng
lấy thế làm vui thích vì biết chắc là cả những người Cơ đốc giáo lẫn
đám gia nhân đều không hiểu, điều đó tôn thêm ở ông Nissim Bernard
và ông Bloch cái biệt tính kép vừa là “chủ” vừa là “Do Thái”. Nhưng
cái nguyên nhân thỏa mãn thứ hai này lại trở nên một nguồn cơn để bực
mình khi nhà có khách. Lúc ấy, nghe thấy ông chú vợ nói “Meschorès”,
ông Bloch thấy là ông ta để cái khía cạnh Đông phương của mình lộ ra
quá rõ, giống như một ả giăng há, tiếp một số “đồng nghiệp” cùng lúc
với những người chỉn chu, thấy khó chịu nếu những ả này nói gần nói
xa đến nghề của mình hay thốt ra những từ bất nhã. Cho nên, chẳng
những yêu cầu của ông chú vợ không có tác dụng gì với ông, mà nó
còn làm ông lộn ruột, không tự kiềm chế được nữa. Ông không bỏ qua
một cơ hội nào nữa để xỉ vả ông chú tội nghiệp: “Dĩ nhiên, khi có cơ
hội để xổ ra một lời ngu xuẩn rỗng tuếch, chắc chắn là chú không bỏ lỡ
rồi. Chú ắt sẽ là người đầu tiên liếm chân ông ta
, nếu ông ta có mặt ở
đây”, ông Bloch nói lớn trong khi ông Nissim Bernard buồn xỉu
nghiêng bộ râu “có đốt” của vua Sargon
đồng môn của tôi, từ khi để râu (cũng xoăn tít và phơn phớt xanh), nom
rất giống ông già mà anh ta gọi là ông-chú. “Sao, cậu là con trai của
hầu tước De Marsantes? Tôi biết ông cụ lắm mà,” ông Nissim nói với
Saint-Loup. Tôi nghĩ ông nói “biết” theo cái nghĩa ông bố của Bloch
nói “biết” Bergotte, nghĩa là “đã nhìn thấy”. Nhưng ông nói thêm: “Cha
cậu là một trong những người bạn tốt của tôi.” Trong khi đó, Bloch đỏ
dừ mặt, ông bố anh ta có vẻ phật ý sâu sắc, còn các tiểu thư nhà Bloch
thì cười đến nghẹt thở. Là vì cái sở thích phô phang nơi ông Nissim, bị
kiềm chế nơi ông Bloch-bố và các con ông, đã đẻ ra cái thói quen
thường xuyên nói dối. Chẳng hạn, mỗi khi đi du lịch, ở khách sạn, ông
Nissim Bernard - như ông Bloch-bố chắc cũng có thể làm vậy - sai anh
hầu phòng riêng mang tất cả báo đến phòng ăn cho ông giữa bữa trưa,
khi tất cả đều tụ tập, để mọi người thấy ông đi du lịch cũng mang theo
