10b, phố Po Roay-an, Pa-ri, và cả gia đình tôi ở đấy. Anh
Nguyễn thường lại chơi thăm gia đình tôi. Chúng tôi coi anh
như người thân trong nhà và nhiều lần giữ anh lại ăn cơm.
Anh giản dị, tự nhiên, vui tính. Anh gọi vợ tôi: “Bà chị của
tôi”. Anh gọi con gái tôi, E-li-an, là: “cháu”. Anh ăn uống ít
và tôi có cảm tưởng anh là một người không đòi hỏi gì
nhiều trong sinh hoạt. Một hôm anh đưa đến nhà tặng gia
đình tôi một cái chiêng bằng đồng đường kính chừng 50
xăng-ti-mét và một lư hương cũng bằng đồng. Những vật
kỷ niệm quý giá đó tôi để ở nhà. Nhưng năm 1927 tôi về
Goa-đơ-lúp, mười ba năm sau mới trở sang Pa-ri thì những
vật đó đã mất. Tôi rất tiếc. Cả nhà tôi đều hết sức quý mên
anh Nguyễn. Duy có điều chúng tôi không bao giờ thấy anh
nói chuyện về gia đình, làng mạc quê hương của anh.
Chúng tôi cũng tránh hỏi vì biết anh là một người hoạt động
cách mạng, đời sống luôn luôn bị uy hiếp, có thể bị bắt bớ
bất cứ lúc nào.
Bỗng một hôm, vào năm 1923, anh Nguyễn đến nhà chúng
tôi và nói bằng một giọng lưu luyến:
- Hôm nay tôi đến chào anh chị. Tôi sẽ đi xa một thời gian
và không có dịp được gặp anh chị nữa. Xin chào anh chị và
cháu ở lại mạnh khỏe và anh cho tôi gửi lời chào các đồng
chí trong Hội liên hiệp…”
“…Tháng bảy năm 1922, tôi vừa đi Nam Mỹ về, thì gặp một
đồng chí người Pháp phụ trách công đoàn đưa cho xem mấy
tờ báo “Người cùng khổ” do ông Nguyễn Ái Quốc làm. Tôi
đọc mê man, ngốn ngấu, người rần rật như có lửa đốt bên
trong. Đọc xong liền vùng chạy đi tìm anh em mình đọc
nghe chung. Cả lũ chúng tôi ai cũng ứa hai hàng nước mắt.
