Ở Đại hội Tua
Tháng 8-1920 Ủy ban công đoàn đỏ tỉnh tôi và tổ chức
"Đoàn thanh niên công đoàn xã hội" cử tôi và hai đồng chí
nữa làm đại biểu của tỉnh đi dự đại hội Đảng xã hội Pháp
họp ở thành phố Tua.
Cuối năm 1920, chúng tôi đi Đại hội Tua bằng xe lửa. Tới ga
có anh em đồng chí ở địa phương ra đón. Ba chúng tôi ở trọ
lại nhà đồng chí Bơ-véc-đi, thợ xe lửa ở Tua. Đại hội Đảng
xã hội Pháp, khai mạc đúng vào dịp lễ Nô-en, ngày 25-12-
1920, tại phòng họp lớn của nhà Ma-ne ở Tua. Sau lưng
đoàn chủ tịch đại hội có hai khẩu hiện lớn: “Giải phóng
người lao động là nhiệm vụ của chính người lao động”, “vô
sản tất cả các nước đoàn kết lại”. Ngoài hành lang cạnh
phòng họp có nơi làm việc của nhân viên Sở bưu điện để
phục vụ nhà báo và các đại biểu. Ban nhạc “Tương lai nhân
dân” cử bài Quốc tế ca, sau đó một ban đồng ca hát hai bài
ca cách mạng khai mạc phiên đầu tiên của đại hội. Đoàn
chủ tịch đại hội gồm đồng chí Mác-xen Ca-sanh cùng 6,7
đồng chí khác và chủ tịch danh dự của Đại hội là các thủy
thủ Pháp làm binh biến trên biển Bắc Hải.
Đại hội đã sống những giờ phút vô cùng sôi nổi. Tôi nhớ
nhất lúc Phrốt-xa, tổng thư ký Đảng, đang đọc bài diễn văn
thì nữ đồng chí Cla-ra Dét-kin, chiến sĩ cách mạng nổi tiếng
của Đức, đại diện Quốc tế cộng sản, bước vào Đại hội bất
chấp sự bao vây, ngăn cấm của cảnh sát Pháp. Một sự kiện
nổi bật khác trong Đại hội là lúc đoàn chủ tịch giới thiệu Đại
hội đại biểu nhân dân Đông Dương: đồng chí Nguyễn Ái
Quốc. Cả Đại hội đứng dậy vỗ tay như sấm ran, hoan hô
