“Mát-xcơ-va tháng ba…
Con tàu băng qua vùng nông thôn phủ tuyết. Tuyết trắng
muốt trên cây, lấp lánh dưới ánh mặt trời. Thỉnh thoảng
nhìn một ngôi nhà, tuyết lấp gần kín một xe ngựa kéo.
Tôi chỉ có một anh bạn cùng ngồi tàu. Anh đọc sách say
sưa. Anh chẳng có vẻ gì là người Nga. Anh bất ngờ hỏi tôi :
- Xpít-ki I-ét (tiếng Nga – anh có diêm không ?)
Anh dùng tiếng Nga nói chuyện với tôi, một thứ tiếng Nga
còn…thô sơ.
Tôi trả lời “có” bằng tiếng Pháp. Người bạn cùng đi của tôi
liền thôi nói tiếng Nga và nói tiếng Pháp rất thạo. Tôi hỏi
anh ở đâu đến.
- Tôi là người Việt Nam – bị Pháp cai trị, học sinh trường đại
học Phương Đông ở Mát-xcơ-va. Tôi tên là Nguyễn Ái Quốc.
Tôi tự giới thiệu và tôi nảy ý muốn phỏng vấn anh, một
cuộc phỏng vấn không định trước.
Tôi ngỏ ý với anh. Anh nhìn tôi, cười và gật đầu. Anh mảnh
khảnh, da rám nắng, mắt đen lánh, tóc mượt.
- Anh kể cho nghe về đời học sinh được không?
- Được.
Anh bắt đầu kể và cho tôi biết anh là cộng sản. Trước khi
ghi tên học trường đại học Phương Đông, hai năm trước đây
anh làm đủ mọi nghề tại Pa-ri: Bán diêm, bán báo, đánh
giầy, làm các nghề linh tinh.
