Như vậy, tiểu tử là Tu khóc mà thưa rằng: “Than ôi! Làm điều thiện thì
không bao giờ không được báo đáp, mà chóng chầy có thời, đó là lẽ thường.
Nhờ ông cha tôi, tích thiện thành đức, đáng được hưởng sự báo đáp lớn lao,
tuy không được hưởng khi còn sống, nhưng được phong tặng chức tước,
vinh hiển lớn lao, thụ được ba triều
sủng tứ, như vậy là đủ để biểu
chương lại đời sau mà che chở cho con cháu rồi”.
Bản chép thế phổ
, khắc cả lên bia. Rồi lại chép những lời di huấn của
Hoàng khảo là Sung Công, cùng những điều mà Thái phu nhân dạy và trông
mong ở Tu, đều nêu cả lên ở đường vào mộ, để cho người nhà biết rằng tiểu
tử là Tu đức bạc tài hèn, may gặp thời trộm được chức vị, rồi may mà bảo
toàn được đại tiết, không làm nhục tổ tiên, là nhờ từ đâu vậy
Niên hiệu Hy Ninh
năm thứ ba, tức năm Canh Tuất, tháng tư, ngày
sóc là Tân Dậu, hôm nay là ngày rằm, Ất Hợi, con trai chức Thôi thành bảo
đức sùng nhân dực đái công thần, Quan văn điện
tấn phong làm Binh bộ thượng thư, Tri Thanh Châu
quân châu sự, kiêm
chức Quản nội Khuyến nông sứ
, sung chức Kinh Đông lộ
an phủ
sứ, Thượng trụ quốc
, thực ấp được
4300 nhà
, thực phong được 1200 nhà, là Tu, viết biểu.
NHẬN ĐỊNH
Trong Cổ văn Trung Quốc chúng tôi được biết ba bài, lời bình dị nhất,
cảm xúc chân thật nhất, tức bài Trần tình biểu của Lý Mật, bài Tế Thập nhị
lang văn của Hàn Dũ và bài này. Tác giả ba bài đều mồ côi sớm (Lý Mật
hồi bốn tuổi, Hàn Dũ hồi ba tuổi, Âu Dương Tu hồi bốn tuổi), đều bần hàn,
đều nhờ được đức hi sinh của những người đàn bà trong gia đình mà thành
danh (Lý Mật nhờ bà nội, Hàn Dũ nhờ chị dâu, Âu Dương Tu nhờ mẹ) rồi
sau đều nhắc lại công ơn đó bằng một giọng vô cùng cảm động; vì Hàn Dũ
tuy khóc cháu mà thực là khóc chị dâu, còn Âu Dương Tu tuy kể công đức
của ba đời tổ tiên mà thực là đã nhấn vào công đức của mẹ.
Về sự hi sinh của người đàn bà cho gia đình thì dân tộc nào, thời đại nào
cũng có những tấm gương rực rỡ. Nhưng tại sao chỉ trong văn học Trung
