Lá bài yêu nước của Giang Trạch Dân
Giang Trạch Dân đã được lựa chọn làm người kế nhiệm Đặng Tiểu Bình -
đây là một nhượng bộ sau sự kiện Thiên An Môn. Giang Trạch Dân bắt đầu
nhậm chức năm 1994 và trong năm 1995 khi sức khỏe Đặng Tiểu Bình giảm
sút (Đặng mất năm 1997 vào tuổi 92). Khác với họ Mao và họ Đặng, họ
Giang là người thiếu tự tin. Ông lo sợ thách thức từ các nhà lãnh đạo cạnh
tranh khác, và sự nghi ngại của quần chúng - những ký ức về cuộc khủng
hoảng Thiên An Môn vẫn còn tươi mới, và kết quả là, ông rất chú ý tới dư
luận quần chúng yêu nước. Những cuộc đối chất mặt giáp mặt của ông với
các sinh viên tham gia phong trào chống Nhật thời ông còn làm thị trưởng
Thượng Hải những năm 1980 có thể đã làm cho ông lo sợ. Tháng Mười hai
năm 1986, khi ông nói chuyện ở trường Đại học Giao thông nơi ông từng
theo học để kêu gọi sinh viên chấm dứt biểu tình, các sinh viên đã “chất vấn
ông thị trưởng vì đã phun ra những lời rỗng tuếch”. Và quá khứ của riêng
ông cũng đã để lại cho ông những ký ức tồi tệ về thời kỳ Nhật Bản chiếm
đóng Trung Quốc.
Cùng với thời gian, họ Giang đã trở thành người, về phương diện cá nhân,
đầu tư thúc đẩy quan hệ với Washington, nhưng khi có vấn đề liên quan đến
Nhật Bản, ông sẽ bập vào vấn đề lịch sử một cách hiếu chiến hơn nhiều so
với những người tiền nhiệm. Một quan chức cao cấp của Bộ Ngoại giao
Trung Quốc thừa nhận, “Trung Quốc đã tỏ ra khá hòa thuận đối với Nhật
Bản dưới thời Mao và Đặng”, nhưng thái độ đó đã suy giảm đi nhiều đến
thời Giang. Quan chức này đổ lỗi quan hệ Trung-Nhật xấu đi là do sự kỳ
diệu kinh tế của Nhật Bản đã dần mờ nhạt và thái độ ghen tị của Nhật Bản
trước sự vươn lên của Trung Quốc, nhưng những người khác không khoan
dung nhiều với Giang. Một chuyên gia nghiên cứu chiến lược nói với tôi:
“Mao và Đặng có quyền căm ghét người Nhật Bản nhất, nhưng họ đã đầy
