[24a] TRẤN PHIÊN-AN
Trấn Phiên-an đất rộng việc nhiều, đường thủy đường bộ giao thông,
Phía bắc giáp giới trấn Biên-hòa, trên từ sông Đức-giang (tục gọi sông Thủ-
đức) đến Bình-giang chuyển quanh xuống đến cửa Tam-giang Nhà-bè,
thẳng ra cửa biển Cần-giờ [24a] đất ở bờ phía nam sông là địa giới trấn
Phiên-an. Phía nam giáp trấn Định-tường, trên tử đạo Quang-hóa, Quang-
phong vòng lên phía tây đến thác Phiến, Rạch-cỏ, và sông Bát-chiên rồi
chuyển xuống đông đến Vũng-gù, Tra-giang rồi ra cửa biển Xoi-rạp, lấy bờ
phía bắc con sông làm địa giới trấn Phiên-an.
Trấn Phiên-an phía đông giáp biển, tây giáp Cao-miên, từ đông đến tây
cách 325 dặm, từ nam đến bắc cách 107 dặm. Trấn nầy khi đầu kiến thiết
gọi là Phiên-trấn-dinh, lãnh coi 1 huyện 4 tổng. Lỵ-sở ở thôn Tân-lân, tổng
Bình-trị, huyện Bình-dương.
Ngày 12 tháng giêng năm Mậu-thìn (1807) niên hiệu Gia-long cải làm
Phien-an-trấn, đem huyện làm phủ đem tổng làm huyện, đó là xét theo
phần đất rộng hẹp, số dân nhiều ít, và địa thế liên lạc mà chia đều, lại đặt
thêm các tổng, đều lập giới hạn phân minh.
Năm Gia-long thứ 10 (1811) [25a] dời lỵ-sở đến chợ Điều-khiển (tức
chỗ nền cũ đồn-dinh) xóm Tân-mỹ.
Năm Bính-tý niên hiệu Gia-long 15 (1816) lỵ sở đổi đến địa phương
thôn Hòa-mỹ, phụ phía bắc thành Gia-định. Lãnh 1 phủ, 4 huyện 8 tổng,
danh mục phủ, huyện, tổng, xã, thôn, phường, lân, ấp sự thay đổi liệt kê ra
sau (trong số mục ấy là cứ theo những người bản thổ có ruộng đấy ở trong
xã thôn mà liệt kê, ngoài ra còn hạng người biệt-nạp biệt- nh, có xâu thuế
mà không có địa phận riêng thì gọi là ngụ-cư. Lại còn nhiều danh mục hộ
khẩu đều chưa gồm vào ở đây).
PHỦ TÂN-BÌNH
