[45a] TRẤN ĐỊNH-TƯỜNG
Đất Định-tường khi đầu khai thác, nhơn dân chia ra thống thuộc nhiều
mối, bởi vì đất Nông-nại rộng lớn nên phải mộ dân đến ở. Đầu ên đặt ra 2
huyện Phước-long và Tân-bình ở cũng chưa khắp hết, mà đất ấy cách Biên-
hòa, Phiên-an xa xăm hiểm trở, nh thế không thể gấp lấy pháp luật ràng
buộc, vậy nên phải trù hoạch nhiều phương, lập ra sổ sách biệt nạp. Có 9
khố-trường: Qui-an, Qui-hóa, Cảnh-dương, Thiên-mụ, Gian-thảo, Hoàng-
lạp, Tam-lịch, Bả-canh, Tân-Thạnh cho dân tùy ện lập ấp khai canh cho
khắp. Nhưng ở dựa theo núi hoặc nương theo biển, những chỗ hẻo lánh
rời rạc [45b] lại còn có người chuyên nghiệp về lợi núi chằm mà không có
chỗ quản cố. Lại lập ra trang, trại, mạn,
nậu
đều tùy theo nghề nghiệp mà nạp thuế cho có thống thuộc, cốt yếu về việc
mở-mang ruộng đất trồng tỉa hoa lợi mà thôi, như vậy tuy thấy có sự phức
tạp, nhưng tựu trung đều có giường mối.
Khi đầu ở xứ Mỹ-Tho có lập đạo Trường-đồn dùng chức Thơ-ký đảm
nhiệm. Năm Kỷ-hợi đời Thế-tổ Cao-hoàng-đế năm thứ 2 (1779) lập địa-đồ
bằng châu bản (bản in) hoạch-định rõ địa-giới Trấn-biên, Phiên-trấn, Long-
hồ và Hà- ên, bãi bỏ thể lệ biệt nạp theo 9 khố-trường (đã nói trên), trừ ra
hạt nào khi trước lệ thuộc các nha [46a] thì đem người và ruộng lập thành
ra huyện Kiến-Khương, lập dinh Đồn-trưởng đặt chức Lưu-thủ, Cai-bộ và
Ký-lục để cai quản lỵ-sở ở giồng Kiến-định (tục gọi chỗ đất bốn phía bằng ở
giữa nổi cao gọi là đống), lãnh 1 huyện, 3 tổng.
Năm Tân-sửu thứ 4 (1781) đổi làm dinh Trấn-định dời lỵ-sở qua thôn
Mỹ-chánh chợ Mỹ-tho. Tháng giêng năm Mậu-thìn niên hiệu Gia-long thứ 7
(1808) đổi làm trấn Định-tường lãnh 1 phủ, 3 huyện, 6 tổng, nơi đây đất
ruộng béo tốt, đường thủy lục ếp giáp, phía đông giáp biển, phía tây giáp
nước Cao-miên, bắt đầu từ Phiếm-da
: Rạch-cỏ, Tuyên-oai. Bát-chiên-
giang chuyển qua phía bắc trải sông Hưng-hòa xuống sông Tra-giang, rồi
