nhập khẩu. Chính vì vậy, cho tới nay chúng ta vẫn chưa có đầy đủ những
hành trang cần thiết để vững bước trên con đường xuất khẩu. Đặc biệt, vấn
đề tài trợ xuất khẩu vẫn chưa được quan tâm đúng mức trong khi đó chính
là nguồn năng lượng không thể thiếu cho sự tồn tại và phát triển của hoạt
động này.
Trong nhiều năm nay, hệ thống ngân hàng trong nước hầu như bỏ mặc
các đơn vị xuất nhập khẩu tự xoay sở lấy đồng vốn đầu tư hoặc thu mua,
sản xuất hàng xuất khẩu. Có lúc, cơ chế tự cân đối xuất nhập khẩu được
xem như một phép lạ có thể giúp các đơn vị vượt qua bế tắc về nguồn vốn,
dù rằng cơ chế này không phù hợp với lợi ích chung của toàn nền kinh tế.
Khoảng trống về tài trợ trong nước cho ngành xuất khẩu đã được các
thương nhân nước ngoài nhanh chóng chiếm lĩnh. Sự đột phá tín dụng
thương mại dưới hình thức mua hàng trả chậm khởi đầu từ giữa thập niên
1980 tưởng chừng sẽ giải quyết cùng lúc hai bài toán khó: cung ứng máy
móc, thiết bị cho đầu tư phát triển ngành công nghiệp xuất khẩu và phát
triển quỹ hàng hóa tiêu dùng cho việc huy động nguồn hàng xuất khẩu. Các
đơn vị tranh nhau mắc nợ nước ngoài và việc vay nợ trả chậm trở thành
“mốt”, sách lược. Hậu quả cay đắng để lại là khối nợ ngắn hạn tuy không
lớn nhưng không trả nổi và một sự suy sụp uy tín của hệ thống ngân hàng
thương mại Việt Nam trong việc bảo đảm thanh toán quốc tế.
Quy định mới đây của Hội đồng Bộ trưởng về [nay là Thủ tướng chính
phủ] khuyến khích sản xuất hàng xuất khẩu đã xác lập trách nhiệm của hệ
thống ngân hàng là ưu tiên cho vay vốn hoặc bảo lãnh việc vay vốn cho các
cơ sở sản xuất hàng xuất khẩu. Trong điều kiện thực tế hiện nay, ưu tiên tài
trợ nên được dành cho hoạt động sản xuất, thu mua hàng xuất khẩu nhằm
thực hiện các đơn đặt hàng đã mở L/C của khách hàng nước ngoài. Đây là
các khoản tín dụng ngắn hạn, hoàn vốn nhanh và giúp tăng cường nguồn
thu ngoại tệ của đất nước, cải thiện cán cân thanh toán quốc tế. Tuy nhiên,
khả năng tài trợ của hệ thống ngân hàng thương mại hiện nay có giới hạn.
Các ngân hàng không thể đáp ứng toàn bộ nhu cầu tín dụng của nhà xuất
khẩu nếu không có sự hỗ trợ cần thiết của Ngân hàng Nhà nước qua các
