Thị trường tài chính Việt Nam trước
ngọn sóng WTO
T
hực ra, chúng ta chưa có những thị trường tài chính đúng nghĩa. Thị
trường tiền tệ hoạt động cầm chừng, phần lớn là những giao dịch ngân hàng
song phương, chủ yếu là vay vốn ngắn hạn lẫn nhau theo lãi suất thỏa
thuận, thiếu sự can thiệp hàng ngày của Ngân hàng Nhà Nước. Chưa thể
nói có một lãi suất liên ngân hàng. Sản phẩm của thị trường quá ít ỏi, ngoại
trừ công trái, trái phiếu kho bạc, không có các công cụ nợ do các ngân hàng
thương mại phát hành, không có thương phiếu. Mỗi ngân hàng thương mại
phần lớn dựa vào khả năng huy động nguồn vốn ngắn hạn của riêng mình
và thanh khoản hàng ngày để cung cấp tín dụng ngắn hạn và trung hạn cho
khách hàng. Thị trường chứng khoán không có đến hai mươi thành viên
đăng ký chính thức, tổng giá trị giao dịch mỗi ngày chỉ vào khoảng trên
dưới chục tỷ đồng. Quá nhỏ để có thể nói rằng đã có một thị trường vốn
thực sự đang vận hành tại Việt Nam. Sự non yếu của các thị trường tài
chính của chúng ta đã cho thấy một vấn đề nghiêm trọng trên tiến trình phát
triển kinh tế của Việt Nam hiện nay: nền kinh tế của chúng ta không thể tái
đầu tư cho chính mình. Nói cách khác, đầu tư nội tại khả dụng của nền kinh
tế luôn thấp hơn phần tích lũy của nó. Điều này cũng giống như chúng ta có
nhiều cánh đồng bị bỏ hoang không canh tác được, không phải vì thiếu
nước, mà vì thiếu những con kênh dẫn nước vào ruộng.
Do đó, cải cách thị trường tài chính Việt Nam trước thềm hội nhập không
chỉ là hiện đại hóa công nghệ ngân hàng hay củng cố lại các ngân hàng
thương mại quốc doanh và cổ phần nhằm lành mạnh hóa tình hình tài chính
và tăng cường sức cạnh tranh của các ngân hàng này. Xây dựng các hồ
chứa nước tốt hẳn nhiên là những việc cần làm, nhưng chưa đủ. Điều quan
trọng không kém là chúng ta cũng phải thiết lập những con kênh dẫn nước
vào hồ và đưa vào những cánh đồng đang cần nước để canh tác. Có nghĩa
