Cạnh tranh quốc gia trong toàn cầu hóa
T
oàn cầu hóa phải chăng đang làm cho thế giới phẳng hơn với một bên
là các công ty đa quốc gia đầy quyền lực và một bên là đông đảo người tiêu
dùng cá nhân đang ngày càng có nhiều tự do hơn trong quyết định chọn lựa
của mình? Phải chăng trong toàn cầu hóa, các chính phủ đang mất dần
quyền lực can thiệp vào một thị trường đang rộng mở, mang tính toàn cầu
và các doanh nghiệp có thể tự quyết định sự tồn tại và phát triển mà không
cần dựa vào sức mạnh của cộng đồng, cũng như gắn kết lợi ích của mình
với lợi ích vĩnh cửu của quốc gia dân tộc? Có lẽ nhiều người đã nghĩ như
thế. Nhưng thực tế cho thấy điều ngược lại. Tác giả Nguyễn Vân Nam,
trong quyển Toàn cầu hóa và sự tồn vong của Nhà nước, khi cho rằng
“Cùng với việc giảm chi phí chuyển dịch sản xuất ra nước ngoài thì quyền
lực của chính phủ cũng giảm theo”, cũng phải thừa nhận ”chính sách kinh
tế quốc gia lại càng có tầm quan trọng hơn lên” và “một hệ thống chính trị
sẽ quy định không gian cho những hoạt động có thể của những chủ thể hoạt
động kinh tế”. Phản ứng của người dân và nỗ lực của chính phủ tại nhiều
nước đang phát triển đối với ảnh hưởng của toàn cầu hóa thật ra không phải
để chống lại tiến trình này - đó là một tiến trình không thể đảo ngược - mà
là để có thể thích nghi và tồn tại trong toàn cầu hóa. Và chỉ có nhà nước,
hành động vì lợi ích chung của cộng đồng dân tộc, mới có khả năng làm
cho nền kinh tế đất nước thích nghi hơn, để các doanh nghiệp của mình có
thể tồn tại và phát triển. Điều này cho thấy toàn cầu hóa không hề làm suy
yếu đi ý thức quốc gia dân tộc mà thậm chí còn phát triển mạnh hơn.
Cạnh tranh toàn cầu hóa, về thực chất, chính là cạnh tranh giữa các quốc
gia. Và cạnh tranh quốc gia, về thực chất, chính là nỗ lực của các chính phủ
để xây dựng cho đất nước mình một nền kinh tế có tiềm lực cạnh tranh
mạnh hơn, cho các doanh nghiệp mình có một vị thế cạnh tranh tốt hơn.
Daniel Yergin, Chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Năng lượng Cambridge nhận
xét rằng “Toàn cầu hóa đã làm lộ rõ, hơn bao giờ hết, các tư thế cạnh tranh
