Ngay từ thời kỳ “khám phá lớn về địa lý”, châu Phi đã trở thành
nguồn “tích lũy nguyên thuỷ” cho tư bản châu Âu, trở thành “bãi
săn bắt có tính thương mại người da đen”. Năm 1492, Columbus
phát hiện đại lục mới châu Mỹ, “đặt nền móng cho tệ nạn buôn bán
nô lệ da đen”. Theo ước tính, đầu thế kỷ XVII, hàng năm châu Phi
xuất đi hơn 10 nghìn người nô lệ. Quá trình buôn bán nô lệ qua Đại
Tây Dương diễn ra điên cuồng ở châu Phi lâu tới bốn thế kỷ. Thời
gian thế kỷ XVII-XVIII là giai đoạn buôn nô lệ châu Phi diễn ra điên
cuồng nhất. Trong giai đoạn đó, ngoài người Bồ Đào Nha và Tây
Ban Nha ra còn có người Anh, Hà Lan và người Pháp tiến hành hoạt
động buôn nô lệ ở hai bờ Đại Tây Dương. Năm 1714, sau khi chiến
tranh giành ngôi vua ở Tây Ban Nha chấm dứt, căn cứ theo “Hiệp
ướ
c Utrecht”, nước Anh giành được từ tay Tây Ban Nha đặc quyền
buôn nô lệ châu Phi tại các thuộc địa của Tây Ban Nha trong thời gian
30 năm. Do kinh tế nông trại ở Mỹ phát triển nhanh cần nhiều
nhân công lao động nô lệ, số lượng tàu thuyền buôn nô lệ tăng
mạnh. Lấy nước Anh làm thí dụ, năm 1709 Liverpool chỉ có một
chiếc tàu buôn nô lệ, năm 1730 tăng tới 15 chiếc, năm 1771 tăng lên
105 chiếc, năm 1792 lên tới 132 chiếc. Marx vạch rõ: “Liverpool
phát triển dựa vào buôn nô lệ”. Thời gian 1709 - 1787, tổng trọng tải
thương thuyền Anh dùng trong ngoại thương tăng 14 lần, trong đó
tăng nhiều nhất là các tàu buôn nô lệ. Các nước khác ở châu Âu
cũng kiếm lời lớn từ việc buôn nô lệ châu Phi. Nantes và Bordeaux ở
Pháp, Amsterdam ở Hà Lan, New York, Boston và Philadelphia ở Mỹ
trên mức độ khác nhau đều là các đô thị thương mại phát triển lên
nhờ buôn nô lệ. Trong thế kỷ XVIII, kiểu “buôn bán tam giác” phát
triển cực thịnh.
“Buôn bán tam giác” gồm ba hành trình đi biển: một là người
châu Âu trước tiên đáp thuyền từ cảng nước mình sang bờ Tây châu
Phi, dùng các sản phẩm rẻ tiền như rượu mạnh, hàng dệt may, đồ
trang sức, súng đạn để đổi lấy hoặc cướp lấy nô lệ; hai là đưa nô lệ
