Nguyên nhân bên trong của việc hình thành chủ nghĩa bá quyền
là việc thi hành chính sách nhà nước cường quyền bá đạo. Nguyên
nhân bên ngoài của việc tồn tại chủ nghĩa bá quyền là thiếu sự
chế ước hữu hiệu của ngoại lực. Sau khi chiến tranh lạnh chấm
dứt, chủ nghĩa bá quyền Mỹ hết sức ngông cuồng đi khắp nơi
vung gậy múa súng, chỉ vì Mỹ là siêu cường duy nhất không có sức
mạnh nào ngăn trở chế ước nó.
Để xây dựng “Trung Quốc vương đạo”, giữ gìn tính cách Trung
Quốc, đề phòng sau khi trở thành nhất thế giới, mạnh nhất thế
giới rồi sẽ tiêm nhiễm thói xấu bá quyền kiểu Mỹ, muốn vậy phải
dựa vào “đức trị”, dựa “tự khép mình vào khuôn khổ”, lại phải dựa
“pháp chế”, dựa vào sự chế ngự và ngăn chặn của ngoại lực.
Truyền thống “Trung Quốc vương đạo” mấy nghìn năm lịch sử
chưa đủ để bảo đảm Trung Quốc sau khi nhảy lên đỉnh cao sức mạnh
chóp bu thế giới thì nhất định sẽ là “Trung Quốc vương đạo”, thì
nhất định sẽ không phát sinh sự biến dị tính cách quốc gia. Một
nước Mỹ thiếu sự giám sát quốc tế và chế ngự quốc tế hữu hiệu
đã đem lại cho thế giới tình trạng điên cuồng của chủ nghĩa bá
quyền, khiến thế giới gặp tai họa, và cũng làm cho nước Mỹ suy
tàn. Một thế giới mất cân bằng lực lượng thì khó có thể trở thành
thế giới ổn định, hòa bình. Trung Quốc đi con đường mới trỗi dậy
hòa bình không muốn trỗi dậy thành một “siêu cường” không chịu
sự ràng buộc, tách ra khỏi sự chế ước của cộng đồng quốc tế.
Thế giới hòa hợp mà Trung Quốc cần xây dựng trước hết là sự
hòa hợp giữa Trung Quốc với thế giới, là cân bằng Trung Quốc
với thế giới. Ngày 7 tháng 5 năm 1978, trong bài “Thực hiện bốn
hiện đại hóa, mãi mãi không xưng bá”, Đặng Tiểu Bình có nói:
“Trung Quốc mãi mãi không xưng bá. Giờ đây mọi người có thể hiểu
tư tưởng này, vì Trung Quốc hiện nay còn rất nghèo, hoàn toàn là
một nước thuộc thế giới thứ ba. Vấn đề là sau này khi chúng ta đã
phát triển rồi thì có làm chủ nghĩa bá quyền hay không. Nếu khi
