Bản thiết kế “chủ nghĩa thế giới” của Roosevelt: đỉnh cao của
đại chiến lược Mỹ
Lý tưởng và bản thiết kế “chủ nghĩa thế giới” của Roosevelt
trước ngày kết thúc Thế chiến II là giai đoạn bốn và hình thái
thứ tư của đại chiến lược Mỹ.
Sau Thế chiến I, chiến lược đi ra thế giới của Wilson gặp trắc
trở. Nhưng nỗ lực của Wilson rốt cuộc là một thử nghiệm của nước
Mỹ. Tiến trình Thế chiến II đem lại cơ hội rất tốt cho việc Mỹ
xây dựng bá quyền thế giới. Sau năm 1943, Roosevelt tỏ ý rõ ràng
là “quyền lực mà nước Mỹ đã giành được - quyền lực đạo nghĩa,
chính trị, kinh tế và quân sự” “đem lại cho nước Mỹ trách nhiệm
lãnh đạo cộng đồng quốc tế và theo đó là cơ hội cũng đến”. Trước
khi Thế chiến II kết thúc, tập đoàn lãnh đạo Mỹ với đại diện là
Roosevelt và Hull
từng đưa ra một số ý tưởng và biện pháp sau
này được sử gia Arthur Meier Schlesinger Jr gọi là “chủ nghĩa thế
giới”. Họ cho rằng chiến tranh đã làm cho cơ cấu thế quân bình
truyền thống của châu Âu bị phá hoại nặng, cần phải dựa vào Mỹ,
Liên Xô và Anh Quốc để duy trì trật tự thế giới. Mỹ nên và có thể ở
trong thế giới này, thông qua tổ chức Liên Hợp Quốc để giữ gìn
kết cục an ninh tập thể thay cho thế quân bình và phạm vi thế lực
của các nước lớn, bảo đảm địa vị lãnh tụ thế giới của Mỹ.
Thời kỳ đầu sau chiến tranh, hoài bão “chủ nghĩa thế giới” của
Roosevelt và sắc thái mê hồn của “chủ nghĩa lý tưởng” của ông vẫn
là nguyên tắc cơ bản trong chính sách ngoại giao Mỹ. Tới đầu năm
1946, ý kiến về tính chất thế giới sau chiến tranh và phương
châm của Mỹ đối với Liên Xô đã dần dần hình thành. Luồng ý
kiến chủ yếu ở Mỹ cho rằng Liên Xô đã từ bạn đồng minh trong
chiến tranh trở thành đối thủ tranh giành bá quyền thế giới, Liên
Xô đã không còn là bạn hợp tác mà là đối tượng cần ngăn chặn.
