lại làm lung lay phòng tuyến tâm lý “bến cảng an toàn” của người
Mỹ.
Sở dĩ sự trỗi dậy của Mỹ là trỗi dậy rẻ tiền, không những là nhờ sự
ư
u việt về hoàn cảnh địa lý mà điều quan trọng hơn là do trong quá
trình trỗi dậy, nước Mỹ đã thể hiện một kiểu “trỗi dậy trí tuệ”, “trỗi
dậy nghệ thuật”, “trỗi dậy thông minh”. Dĩ nhiên sự trỗi dậy của Mỹ
cũng là một kiểu “trỗi dậy ma lanh”, thậm chí trên một số mặt còn là
sự trỗi dậy bỉ ổi và tàn nhẫn. Người ta có những ý kiến khác nhau
về vấn đề tính nghệ thuật hoặc tính ma lanh của sự trỗi dậy ấy.
Nước Mỹ vừa giỏi “trỗi dậy” lại vừa giỏi “ngăn chặn”
Quá trình nước lớn trỗi dậy hầu như bao giờ cũng là một quá
trình ngăn chặn và đột phá ngăn chặn. Trong lịch sử thế giới cận đại,
trong cuộc giành giật quốc gia quán quân, có ba thí dụ thành công
điển hình có thể đột phá sự ngăn chặn của quốc gia quán quân già
lão mà trỗi dậy trở thành quốc gia quán quân mới như sau: một là
Hà Lan đột phá sự ngăn chặn của Tây Ban Nha để xây dựng đế
quốc thương mại; hai là nước Anh đột phá sự ngăn chặn của các
quốc gia đại lục châu Âu (gồm Hà Lan, Pháp, Tây Ban Nha) để xây
dựng đế quốc công nghiệp; ba là Mỹ đột phá sự ngăn chặn của Anh,
trở thành đế quốc mạnh nhất thế giới.
Trong quá trình trỗi dậy của Mỹ, nước Anh chưa có được địa vị
thế mạnh nổi trội như Mỹ hiện nay. Đầu tiên Anh không thể ngăn
trở sự độc lập của nước Mỹ, sau đó không thể chiếm lại Mỹ trong
cuộc chiến tranh năm 1812 (vì Anh lo ngại đại lục châu Âu lại nổ ra
chiến tranh lần nữa); tiếp đó, Anh lại không thể làm tan rã nền
kinh tế Mỹ sau chiến tranh. Nhưng điều này cũng không thể coi là
các cường quốc châu Âu như Anh đã vì thế mà thừa nhận sự trỗi
dậy của Mỹ mà họ vẫn chờ dịp áp chế Mỹ. Có thể nói, cuộc đấu
tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn xuyên suốt trong quá trình
