bị các cuộc cách mạng làm cho trời long đất lở, nhưng nước Mỹ thì
lại chẳng xảy ra sự rối loạn như vậy”.
Warren Cohen cũng nói: “Tại các nước khác, ít nhất là ở nhiều
quốc gia trong đó, các biến đổi chính trị gây ra xung đột giai cấp
và sự đối kháng về phân phối kinh tế, gây ra sự mất ổn định mà
người Mỹ cho là phi cộng hòa chủ nghĩa. Tình hình quan hệ căng
thẳng ấy cũng tồn tại ở nước Mỹ, nhưng nói chung đều được
thuyên giảm tương đối. Người Mỹ không thể hiểu nổi sự tương phản
ấy, tức 3 - 4 quốc gia như nước Pháp đấu đá với nhau liên hồi kỳ
trận mà riêng một nước Mỹ thì lại hộc tốc đi về tương lai”.
So với các nước lớn khác, quá trình trỗi dậy của Mỹ có thời gian
trạng thái chiến tranh ngắn nhất, thời gian xây dựng hòa bình lâu
nhất; điều này tương phản rõ rệt với nước Anh. Trong thời gian 75
năm (1688 - 1763), đế quốc Anh hầu như có một nửa thời gian
đánh nhau. Trong quá trình trỗi dậy, nước Mỹ giành được môi trường
phát triển hòa bình lâu dài. Sở dĩ được như vậy, một mặt do nước Mỹ
có hoàn cảnh địa lý độc đáo, khiến họ có được sự bảo đảm an toàn
thiên nhiên ưu đãi; mặt khác là do từ sau ngày lập quốc, nước Mỹ thi
hành chính sách ngoại giao theo chủ nghĩa biệt lập, không “can dự”
các công việc của châu Âu. Nhờ thế khi nội bộ các nước lớn châu Âu
xảy ra đấu tranh giai cấp long trời lở đất, khi giữa các cường quốc
châu Âu xảy ra những cuộc tranh giành đẫm máu thì nước Mỹ lại có
thể tập trung công sức tiến về tương lai. Sự tương phản ấy giữa Mỹ
với châu Âu đã dự báo châu Âu suy tàn và nước Mỹ trỗi dậy. Qua
đấy có thể thấy kiên trì không tự hành hạ mình, hạ thấp sự trả giá
vì các biến đổi trong nước và hạ thấp giá thành cạnh tranh quốc
tế là một nguyên nhân quan trọng khiến nước Mỹ có thể trỗi dậy
với giá thành nhỏ.
Trai cò giữ nhau: ngư ông được lợi
