“Bẫy Bismarck” trong cuộc cạnh tranh Pháp - Đức thế kỷ XIX là
một thí dụ điển hình. Trong chiến tranh Phổ - Pháp thời gian 1870 -
1871
, Phổ thắng Pháp, Hoàng đế Pháp bị bắt làm tù binh.
Nhưng nội bộ nước Phổ xảy ra sự chia rẽ sâu sắc về chính sách đối
với Pháp. Đại sứ Đức tại Pháp nhiệm kỳ đầu tiên là Harry von Arnim
chủ trương khôi phục chế độ hoàng đế của Pháp. Nhưng xuất phát
từ mục đích chiến lược muốn Pháp trở nên bị cô lập, rối ren và suy
yếu để sau này khó có thể cạnh tranh với Đức, Bismarck chủ trương
khôi phục nền cộng hòa Pháp. Bismarck cho rằng một chính
quyền cộng hòa không ổn định sẽ ở vào trạng thái cô lập bị cách ly
trong một châu Âu mà chế độ quân chủ chiếm địa vị thống trị.
Năm 1872, trong một bản tấu trình, Bismarck viết: “Đối với châu
Âu vương triều liên hợp, quả núi lửa Paris (chính quyền cộng hòa
không ổn định) không có chút nguy hiểm nào, nó sẽ tự cháy tự tắt”.
Bismarck kiên trì để Pháp lập chế độ cộng hòa, để Pháp như một
quả núi lửa không ổn định suốt ngày phun ra dân chủ, rơi vào tình
trạng rối ren mất ổn định - đây là trạng thái lý tưởng có lợi nhất
cho nước Đức. Nhưng Arnim ngoan cố kiên trì ý kiến của mình,
cuối cùng ông này bị cách chức và bị tố cáo phạm tội phản quốc.
Bảy mươi năm sau âm mưu của Bismarck, De Gaulle tiến hành
phân tích thống kê vạch ra một cách rõ ràng nguyên nhân thất bại
của Pháp. Ông cho rằng thất bại chiến lược của Pháp có một
nguyên nhân quan trọng là trước chiến tranh nội bộ nước Pháp diễn
ra tình trạng các đảng phái đấu tranh gay gắt với nhau, chính phủ
thay xoành xoạch làm cho nhà nước rệu rã kiệt sức. Chính là chế độ
nghị viện của nền Cộng hòa thứ III dẫn tới “Trong 65 năm 1875 -
1940, nước Pháp đã thay đổi 102 khoá chính phủ mà nước Anh chỉ
mới thay đổi có 20 khoá chính phủ, nước Mỹ chỉ mới thay có 14
nhiệm kỳ Tổng thống”. De Gaulle nhiều lần thấy bất cứ Thủ
tướng nào mới nhậm chức liền phải hứng chịu vô số các đòi hỏi quá
khắt khe và lời phê bình, “Cho dù cố gắng hết sức cũng vẫn
