Nhưng Mỹ thì khác, trong hơn 100 năm quan hệ Trung Quốc -
Mỹ, nước Mỹ vừa có mặt đế quốc xâm lược, áp bức, can thiệp Trung
Quốc, lại có mặt kết bạn đồng minh với Trung Quốc, tiến hành
hợp tác chiến lược, chống lại kẻ thù chung, đẩy mạnh văn minh
thế giới.
Ngày 2 tháng 2 năm 1959, “Nhân dân Nhật báo” đăng lại hai bức
thư từng đăng trên tạp chí “Cờ đỏ”, đó là bức thư ngày 19 tháng 12
năm 1958 của Chủ tịch danh dự đảng Cộng sản Mỹ William Z. Foster
gửi Chủ tịch Mao Trạch Đông và thư trả lời ngày 17 tháng 1 năm 1959
của Chủ tịch Mao Trạch Đông. Trong thư Chủ tịch Mao có câu như
sau: “Nhân dân Trung Quốc hiểu rằng đế quốc Mỹ đã làm
nhiều việc xấu đối với Trung Quốc và với thế giới; nhưng chỉ tập
đoàn thống trị Mỹ là không tốt, còn nhân dân Mỹ thì rất tốt”.
Đế quốc Mỹ từng làm nhiều việc xấu đối với Trung Quốc:
sau năm 1840, Mỹ tham gia hoạt động của các cường quốc phương
Tây nhằm xâm lược, áp bức, nô dịch nhân dân Trung Quốc; cuối
thế kỷ XIX, Mỹ đưa ra chính sách “Mở cửa” giành giật cơ hội và lợi
ích như nhau của các nước phương Tây nhằm xâm lược và bóc lột
nhân dân Trung Quốc; tham gia Liên quân 8 nước xâm lăng Trung
Quốc; ủng hộ Tưởng Giới Thạch đánh nội chiến ở Trung Quốc.
Những điều đó tỏ rõ bản chất đế quốc xâm lược, bắt nạt, can
thiệp trong chính sách đối với Trung Quốc của nước Mỹ thời kỳ cận
đại, chẳng khác gì các cường quốc phương Tây khác. Nhưng trong
việc xử lý quan hệ với Trung Quốc, Mỹ lại có những điểm thông
minh, văn minh, tiến bộ, biết nhìn xa, khác với Anh, Nga, Nhật.
Trong lịch sử quan hệ Trung Quốc - Mỹ cận đại hơn 100 năm
qua, những sự kiện dưới đây đã làm cho mối quan hệ này có màu
sắc đặc biệt:
