nào đều không dám mang tội danh bất nghĩa đi ủng hộ miền
Nam. Mấy triệu nô lệ trở thành người tự do, trong quân đội miền
Bắc có 210 nghìn binh sĩ da đen. Nửa triệu nô lệ da đen bỏ trốn
khỏi các nông trại.
“Một nước hai chế độ” của nước Mỹ trong giai đoạn hai bắt đầu
từ sau khi Thế chiến II kết thúc, Mỹ trở thành bá chủ thế giới; nó
thể hiện bằng hai bộ mặt dân chủ đối nội và bá chủ đối ngoại của
nước Mỹ.
Bởi vậy, chúng ta nói nước Mỹ trước nay đều là “một nước hai
chế độ”. Trước khi hủy bỏ chế độ nô lệ, nước Mỹ là quốc gia có
chế độ nửa nô lệ, chế độ nửa dân chủ. Sau Thế chiến II nước Mỹ
là quốc gia có chế độ nửa dân chủ, chế độ nửa bá quyền. “Một
nước hai chế độ” mang đặc sắc Mỹ quyết định nước này chỉ có thể
thuộc vào loại “quốc gia dân chủ một nửa”. Nước Mỹ muốn trở
thành quốc gia dân chủ chân chính thì tất phải giải quyết mâu
thuẫn giữa dân chủ trong nước với chuyên chế quốc tế.
Nước Mỹ không thể mãi mãi duy trì trạng thái “nửa dân chủ, nửa
bá chủ”
Ngày 16 tháng 6 năm 1858, trong bài diễn thuyết tranh cử của
mình, Thượng nghị sĩ bang Illinois, Lincoln nói: “Một tòa nhà rạn nứt
thì không đứng vững được”, “Tôi tin rằng chính phủ này không thể
mãi mãi duy trì trạng thái nửa nô lệ, nửa tự do”. Nước Mỹ thế kỷ
XXI cũng không thể một nửa dân chủ trên mặt đối nội, một nửa bá
quyền trên mặt đối ngoại.
Ngày nay người ta có thể nói, nước Mỹ rạn nứt thì không đứng
vững được. Nhà nước Mỹ không thể mãi mãi duy trì trạng thái nửa
dân chủ, nửa bá chủ. Trạng thái “nửa dân chủ, nửa chuyên chế” tức
