Sau ngày thành lập, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa từng hai
lần đáng tiếc bỏ qua cơ hội phát triển quốc gia. Lần đáng tiếc
đầu tiên là đầu thập niên 50 thế kỷ XX. Hồi ấy Trung Quốc
tiến hành thắng lợi cuộc chiến tranh chống Mỹ giúp Triều,
Trung Quốc được thế giới công nhận là nước lớn về quân sự, môi
trường an ninh quốc gia được cải thiện lớn, công cuộc xây dựng kinh
tế có cơ hội phát triển tốt. Thế nhưng thời kỳ cơ may chiến lược
quý báu ấy chỉ tận dụng được bốn năm thì bị các phong trào chỉnh
phong chống phái hữu, và tiếp sau là Đại Nhảy Vọt, Công xã Nhân
dân, Gió Cộng sản đặt dấu chấm hết và bị cắt đứt. Trong lúc ấy
Nhật Bản đã lợi dụng được môi trường quốc tế thuận lợi, tận dụng
có hiệu quả thời kỳ cơ may chiến lược, tiến hành phát triển bền
vững, nhanh chóng thực hiện sự trỗi dậy về kinh tế.
Lần đáng tiếc thứ hai của nước Trung Quốc Mới là trong cuộc
đấu tam giác ba nước Trung Quốc - Mỹ - Liên Xô đầu thập niên
70 thế kỷ XX, dưới sự đe dọa chiến lược của Liên Xô, mối quan hệ
Trung Quốc - Mỹ vào năm 1971 đang tiến theo hướng bình thường
hóa khiến cho hoàn cảnh chiến lược của Trung Quốc được cải
thiện rất nhiều. Trong 6 năm 1971-1976, số nước lập quan hệ
ngoại giao với Trung Quốc lên tới 51 nước (trong 22 năm 1949 -
1970 tổng cộng chỉ có 54 nước lập quan hệ ngoại giao với Trung
Quốc). Do tiến hành lâu dài cuộc Đại Cách mạng Văn hóa mà cơ
may chiến lược tốt như vậy đã không được tận dụng hữu hiệu.
Thế nhưng sau cải cách mở cửa, do Trung Quốc có sự chỉ đạo
chiến lược chính xác, sự chuẩn bị chiến lược đầy đủ nên mới có thể
đối phó đúng đắn, nắm vững cơ hội phát triển, nhanh chóng tiến
lên địa vị nước lớn kinh tế thế giới trong tình hình Liên Xô tan rã,
kinh tế Nhật Bản đình trệ, Đông Nam Á khủng hoảng tài chính, Mỹ
lún sâu trong vũng lầy chiến tranh Iraq và năm 2008 thế giới xảy
ra khủng hoảng kinh tế.
