nhận như nhau bởi mọi người quan sát. Theo cách chính xác do Einstein
vạch ra,
thuyết tương đối hẹp đã giải quyết được sự xung đột giữa trực
giác của chúng ta về chuyển động và những tính chất của ánh sáng,
nhưng cái giá phải trả cho sự giải quyết đó là: những người quan sát
chuyển động đối với nhau sẽ không nhất trí với nhau về những quan
sát của họ về cả không gian lẫn thời gian.
Đã gần một thế kỷ kể từ khi Einstein công bố với thế giới phát minh gây
chấn động của mình, thế nhưng đa số chúng ta vẫn quen dùng khái niệm
không gian và thời gian tuyệt đối. Thuyết tương đối hẹp không có trong
máu thịt chúng ta, do đó ta không cảm nhận được nó. Những hệ quả của nó
không nằm trong phần trung tâm của trực giác chúng ta. Nguyên do của
điều đó cũng khá đơn giản: những hiệu ứng của thuyết tương đối hẹp phụ
thuộc vào vận tốc mà ta chuyển động và đối với các vận tốc như của xe ôtô,
máy bay, hoặc ngay cả của tàu con thoi đi nữa thì những hiệu ứng đó cũng
rất bé nhỏ. Sự khác biệt trong cảm nhận về không gian và thời gian của một
người ngồi trong xe hơi hoặc trên máy bay và người đứng trên mặt đất vẫn
có, nhưng chúng quá nhỏ nên không nhận thấy được. Tuy nhiên, nếu như
có một người du hành trên con tày vũ trụ tương lai với vận tốc gần với vận
tốc ánh sáng thì những hiệu ứng của tính tương đối sẽ trở nên rất rõ rệt. Tất
nhiên, hiện nay điều đó vẫn nằm trong thế giới của khoa học viễn tưởng,
nhưng như chúng ta sẽ thấy trong các mục sau, nhiều thí nghiệm thông
minh đã cho phép chúng ta quan sát được, thậm chí đo đạc được cả những
tính chất tương đối của không gian và thời gian mà lý thuyết của Einstein
đã tiên đoán.
Để có một ý niệm về các thang có liên quan, ta hãy quay trở lại những năm
1970, khi các loại xe hơi lớn và chạy nhanh ra đời. Slim mua một chiếc
Trans Am. Anh ta đưa người em tên là Jim đến đường đua xe để tiến hành
thử vận tốc. Slim cho xe lao với tốc độ 200 km một giờ trên một đường đua
dài 1500m, trong khi Jim đứng bên lề đường đo thời gian. Trong khi chờ
đợi khẳng định của Jim, Slim cũng dùng một đồng hồ bấm giây để đo thời
gian chiếc xe của anh ta chạy hết đoạn đường đua. Trước công trình của
Einstein, chẳng có ai lại đi đặt câu hỏi rằng nếu cả hai đồng hồ của Slim và
