3. ý nghĩa phương pháp luận
Nghiên cứu về quy luật phủ định của phủ định, chúng ta rút ra một số ý nghĩa
phương pháp luận sau đây:
Quy luật phủ định của phủ định giúp chúng ta nhận thức đúng đắn về xu hướng
phát triển của sự vật. Quá trình phát triển của bất kỳ sự vật nào cũng không bao giờ đi
theo một đường thẳng, mà diễn ra quanh co, phức tạp, trong đó bao gồm nhiều chu kỳ
khác nhau. Chu kỳ sau bao giờ cũng tiến bộ hơn chu kỳ trước.
ở mỗi chu kỳ phát triển sự vật có những đặc điểm riêng biệt. Do đó, chúng ta phải
hiểu những đặc điểm đó để có cách tác động phù hợp với yêu cầu phát triển.
Theo quy luật phủ định của phủ định, mọi sự vật luôn luôn xuất hiện cái mới thay
thế cái cũ, cái tiến bộ thay thế cái lạc hậu; cái mới ra đời từ cái cũ trên cơ sở kế thừa tất
cả những nhân tố tích cực của cái cũ, do đó, trong hoạt động của mình, con người phải
biết kế thừa tinh hoa của cái cũ, tránh thái độ phủ định sạch trơn.
Trong giới tự nhiên cái mới xuất hiện một cách tự phát, còn trong xã hội cái mới
ra đời gắn liền với hoạt động có ý thức của con người. Chính vì thế, trong hoạt động của
mình con người phải biết phát hiện cái mới và ủng hộ nó. Khi mới ra đời cái mới luôn
còn yếu ớt, ít ỏi, vì vậy, phải tạo điều kiện cho nó chiến thắng cái cũ, phát huy ưu thế
của nó.
*
* *
Mỗi quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật đề cập đến những phương diện
khác nhau của quá trình vận động và phát triển của sự vật. Trong thực tế, sự vận động và
phát triển của bất cứ sự vật nào cũng là sự tác động tổng hợp của tất cả những quy luật
cơ bản do phép biện chứng duy vật trừu tượng hóa và khái quát hóa. Do đó, trong hoạt
động của mình, cả hoạt động nhận thức lẫn hoạt động thực tiễn để đạt chất lượng và hiệu
quả cao, con người phải vận dụng tổng hợp tất cả những quy luật đó một cách đầy đủ,
sâu sắc, năng động, sáng tạo phù hợp với điều kiện cụ thể.
Câu hỏi ôn tập
1. Trình bày nội dung quy luật chuyển hóa từ những thay đổi về lượng thành
những thay đổi về chất và ngược lại? ý nghĩa phương pháp luận của việc nghiên
cứu quy luật này?
2. Phân tích nội dung quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập? ý
nghĩa phương pháp luận của việc nghiên cứu quy luật này?
3. Phân tích nội dung của quy luật phủ định của phủ định? ý nghĩa phương
134
