Chủ nghĩa Tôma mới.
Về nhận thức luận: Trong sự phân tích đối với tri thức, chủ nghĩa Tôma mới
một mặt thừa nhận tính khách quan của nhận thức và tính đúng đắn của các phán đoán
khoa học, mặt khác lại mưu toan dùng nguyên tắc tương đồng loại suy để từ chỗ thừa
nhận bản thể của thế giới hiện thực mà xác nhận bản thể của Chúa. Vì bản thể do Chúa
sáng tạo ra ắt phải chứng minh cho bản thể của Chúa nên trong sự tồn tại hữu hạn của
thế giới hiện thực phải có phần của sự tồn tại vô hạn của Chúa. Từ đó rút ra kết luận là
tri thức lý tính phù hợp với đức tin của con người.
Về triết học tự nhiên: Chủ nghĩa Tôma mới quả quyết rằng, các khoa học tự nhiên
khi nghiên cứu thế giới vật chất tất nhiên phải đề cập các vấn đề triết học như kết cấu và
nguồn gốc của vật chất, v.v. do đó phải lấy học thuyết về hình thức và vật chất của
Arixtốt là cơ sở lý luận cho triết học tự nhiên. Theo đó, vật chất là bản nguyên hoàn
toàn thụ động, là khả năng; hình thức là chủ động, là hiện thực; vật chất không thể tồn
tại độc lập, nó cần có hình thức mới giành được tính quy định của nó, mới thực hiện
được sự tồn tại của nó. Chính nhờ hình thức nên mới xuất hiện tính đa dạng của phương
thức tồn tại của vật chất. Bởi vì Chúa là hình thức tối cao, là hình thức của các hình thức
cho nên việc nghiên cứu của khoa học tự nhiên là quá trình không ngừng phát hiện ra
Chúa, khẳng định Chúa và không phủ nhận Chúa. Vậy là khoa học và thần học đã hợp
tác rất hoà thuận để phát hiện và chứng minh sự tồn tại vĩnh hằng của Chúa.
Về lý luận chính trị xã hội: Chủ nghĩa Tôma mới phủ nhận sự tồn tại của các giai
cấp, chủ trương thuyết tính người trừu tượng, coi trần thế là tạm thời, cuộc sống tương lai
mới là vĩnh hằng. Chủ nghĩa Tôma mới chú ý đến sự kết hợp với thời đại mới, biết nắm
lấy những vấn đề bức xúc của xã hội để tôn giáo có thể phát huy vai trò của mình trong
thời đại mới. Họ cho rằng, xã hội hiện nay đang đứng trước những vấn đề nghiêm trọng.
Bản thân khoa học, kỹ thuật không đủ đảm bảo sự tiến bộ và hạnh phúc của nhân loại.
Khi con người ra sức chinh phục giới tự nhiên thì họ mất đi ý thức về cuộc sống và tình
yêu đối với Chúa. Sự băng hoại về đạo đức đã trực tiếp uy hiếp cuộc sống con người.
Để cứu lấy nhân loại người ta phải nhờ đến đức tin, đến Chúa.
Như vậy, Chủ nghĩa Tôma mới đã sử dụng những mâu thuẫn có thực trong xã hội tư
bản hiện đại để tuyên truyền cho Chúa, đề cao vai trò của đức tin tôn giáo.
Chủ nghĩa Tôma mới cũng giống như chủ nghĩa Tôma thời trung cổ, vẫn lấy Chúa
làm nguyên tắc tối cao, làm điểm xuất phát và điểm kết của mọi sự vật. Chỗ khác nhau
giữa hai chủ nghĩa đó là: để thích ứng với nhu cầu thời đại, chủ nghĩa Tôma mới đã thừa
nhận ở mức độ nhất định vai trò của khoa học, đã đi sâu hơn vào nhận thức luận và triết
học tự nhiên để luận chứng cho sự nhất trí giữa tri thức và đức tin, khoa học và thần
học.
5. Chủ nghĩa thực dụng
Chủ nghĩa thực dụng, với tư cách là một trường phái triết học, đã ra đời trong các
72
