A. LĂNG MỘ DANH NHÂN
LĂNG MỘ NHÀ HỌ PHẠM
Tại Gò-công người ta còn nhắc đến những ngôi cổ mộ của nhà họ
Phạm, ở làng Tân-Niên-Đông cách tỉnh lỵ 3 cây số. Làng này là sinh quán
của Bà Từ-Dũ, thân mẫu vua Tự-Đức, con gái của Ông Phạm-Đăng-Hưng.
Tại vùng này khi quân Pháp chưa lập nền đô-hộ, dòng vua Tự-Đức còn
nhiều bà con bên ngoại, và chính thân nhân của dòng họ này đã hết lòng
ủng hộ cuộc kháng chiến chống ngoại xâm dây dưa từ năm 1861 tới năm
1864, cuộc kháng chiến do nhà ái-quốc Quản-Định cầm đầu.
Cuộc thương thuyết ký kết hòa-ước mồng 5 tháng 6 năm 1862 giữa
Pháp và Việt phải trì hoãn, vì Hoàng-đế Việt-Nam không đành lòng giao
nhượng vùng đất đai quê ngoại cho ngoại bang, nơi đây có nhiều mồ mả
ông bà, nhiều di-tích kỷ-niệm thân yêu mà sự mất còn liên-hệ đến danh-dự
của Hoàng-triều Nguyễn.
Những ngôi mộ này kiến-trúc theo lối cổ xây bằng hồ-ô-dước nằm trên
một giồng cát cao trông như hình con qui, chung quanh cây cối u-huyền đầy
vượng khí phải là nơi phát xuất bậc mẫu-nghi trong thiên hạ, đất lành trổ
sanh trái ngọt, đồng bào dân chúng tỉnh nhà cũng nhờ ảnh hưởng cuộc đất
này mà phát đạt, nhiều người làm quan lớn, đúng với câu Địa-linh trổ sanh
Nhơn-kiệt.
Cảnh trí từ ngoài đường cái thẳng vô có một con lộ dài chừng 200
thước, bên trong có một đền thờ. Ở về mé bên phải có những ngôi mộ trước
đầu có dựng bia đá cẩm thạch khắc ghi tên họ, ngày sanh tháng chết, chức-
tước của người yên nghỉ dưới mồ.
Những ngôi mộ này ngoài ý-nghĩa lịch-sử và cũng là di-tích đặc-biệt
của tỉnh Gò-công được bảo tồn từ trước đến nay.
