- Trước mắt xã hội, như thế đúng là loạn óc, – Ernest đáp. – Một người
lương thiện nếu không loạn óc, ai lại đem gái điếm và ăn cắp về nhà mà
nuôi như nuôi anh chị ấy bao giờ? Kể ra Chúa Cơ đốc ngày xưa khi chết có
hai thằng ăn trộm ở bên thật, nhưng đó lại là chuyện khác. Lại nói về loạn
óc. Người ta đã không đồng ý với ai thì bao giờ quá trình suy tưởng của
người kia chẳng là hỏng. Do đó mà óc của người kia hỏng. Óc hỏng và loạn
óc, phỏng làm gì có ranh giới? Một người lành mạnh và lại bất đồng ý kiến
về căn bản với những kết luận lành mạnh nhất, điều đó không thể nào quan
niệm được.
“Trong báo chiều hôm nay có một ví dụ rất hay. Chị Mary McKenna,
nhà ở phía nam phố Chợ. Chị nhà nghèo, nhưng là một người đàn bà lương
thiện. Chị lại yêu nước nữa. Nhưng chị hiểu sai về lá cờ Mỹ. Xưa nay người
ta vẫn tưởng lá cờ Mỹ tượng trưng cho sự che chở chị cũng tưởng như thế.
Và chị đã bị một chuyện như thế này: Chồng chị bị tai nạn, phải đi nằm
bệnh viện đã ba tháng. Chị phải đi giặt quần áo thuê, nhưng cũng không đủ
trả tiền nhà. Chúng nó đã đuổi chị. Trước hết, chị kéo quốc kì Mỹ lên trước
cửa và chị đứng dưới quốc kì, tuyên bố rằng thể theo sự che chở của lá quốc
kì, không ai có quyền ném chị ra đường. Sau thì sao? Chị bị bắt đưa ra toà
vì… loạn óc. Hôm nay, chị được các nhà chuyên môn về bệnh loạn óc khám
nghiệm. Họ khám thấy chị loạn óc thật. Chị bị giam vào nhà điên Napa”.
- Anh tìm ví dụ xa xôi quá, – tôi cãi. – Cứ đặt giả thuyết là em bất đồng
ý kiến với tất cả mọi người về cách viết một cuốn sách văn học, có ai vì thế
lại nhốt em vào nhà điên bao giờ?
- Đúng lắm, – anh đáp. – Bất đồng ý kiến như vậy không thành một sự
đe doạ cho xã hội. Sự khác nhau là ở chỗ ấy. Bất đồng ý kiến như Mary
McKenna và đức Giám mục là một mối đe doạ cho xã hội. Nếu tất cả
những người nghèo đều không chịu trả tiền thuê nhà và đều nấp dưới lá cờ
Mỹ cả thì sẽ ra thế nào? Quyền tư hữu của các trạch chủ sẽ tan rã. Những
