thế giới sẽ đánh giá đầy đủ dự án của ông. Chưa từng có một ý tưởng vĩ đại
và cao quý nào hơn nảy sinh ra trong đầu của ai đó. Mỗi người, ai cũng đều
biết là nghiên cứu khoa học và nghệ thuật theo phương pháp phổ biến khó
như thế nào. Hơn nữa nhờ phát minh của ông, một người dốt nát và bất tài
nhất chỉ hao tổn sức lực và tiền của không lớn cũng có thể viết sách về triết
học, thơ ca, chính trị, luật, toán học và thần học. Sau đó ông dẫn tôi tới bên
khung lớn có các học trò của ông đứng cạnh. Khung này có diện tích hai
mươi foot vuông và được đặt ở chính giữa phòng. Mặt của khung cấu tạo từ
vô số các bảng gỗ nhỏ, mỗi cái có kích thước bằng con xúc xắc - một số lớn
hơn, một số khác nhỏ hơn. Tất cả được liên kết với nhau bởi một dây thép
nhỏ. Các bảng có dán một mẩu giấy, trên các mẩu giấy ấy có ghi tất cả các
từ bằng ngôn ngữ Balnibarbi dưới các dạng, thời và cách khác nhau, nhưng
không theo một trật tự nào cả. Giáo sư yêu cầu thận trọng bởi vì ông định
cho cỗ máy của mình chạy. Theo lệnh ông, các học sinh nắm lấy các tay
nắm bằng sắt được lắp ở viền khung và quay nhanh chúng. Tất cả các bảng
quay chuyển động và sự sắp xếp các từ hoàn toàn thay đổi. Khi đó giáo sư
ra lệnh ba mươi sáu học sinh đọc chậm các dòng chữ được hình thành theo
trật tự sắp đặt trong khung. Nếu như xảy ra việc ba hay bốn chữ tạo thành
một phần của câu có ý nghĩa, thì người ta đọc nó cho bốn học sinh còn lại
thực hiện vai trò người chép lại. Sự luyện tập này thực hiện lặp đi lặp lại ba
hoặc bốn lần. Cỗ máy được thiết kế sao cho sau mỗi lần quay các bảng và
xê dịch chúng thì các từ được sắp đặt lại theo một kiểu mới.
Các học sinh thực hiện các bài luyện tập sáu giờ một ngày và vị giáo sư
chỉ cho tôi xem vô số cuốn sách to ghi lại các đoạn câu tương tự. Trên cơ sở
các tài liệu phong phú này, giáo sư dự định biên soạn một bài tổng quát
chung đầy đủ tất cả các khoa học và nghệ thuật. Hoàn toàn dễ hiểu là nhiệm
vụ của ông sẽ nhẹ nhàng đi rất nhiều nếu như ông thu thập đủ số tiền để
trang bị năm trăm cỗ máy như thế ở Lagado và bắt những người chỉ đạo thu
thập các câu do máy đó thực hiện. Ông kể cho tôi biết rằng phát minh này
ngay từ những năm còn trẻ đã thu hút mọi suy tưởng của ông. Hiện nay,
trên các bảng con của cỗ máy đã ghi lại được một cuốn từ điển đầy đủ về
