HAI MƯƠI NĂM SAU - Trang 114

ạ, muốn nói gì thì nói, phải thừa nhận rằng đó là một con người vĩ đại.
- Ý tôi không trái ý cậu về điều đó đâu, Aramis thân mến ạ, chính ông ta đã
phong tôi làm trung uý.
- Ý kiến ban đầu của tôi là hoàn toàn ủng hộ ông giáo chủ hiện nay. Tôi tự
nhủ rằng một vị tể tướng chẳng bao giờ được người ta yêu mến, nhưng với
thiên tài mà người ta thừa nhận cho ông này, ông ta cuối cùng sẽ chiến
thắng các kẻ thù của ông và làm cho người ta phải sợ hãi mình, điều đó
theo tôi có lẽ còn tốt bằng mấy là làm cho người ta yêu mến mình.
D Artagnan gật đầu, vẻ như muốn nói rằng anh hoàn toàn tán thành cái
phương châm đáng ngờ ấy.
- Ỷ kiến ban đầu của tôi là như vậy đấy, - Aramis nói, - nhưng vì tôi dốt đặc
cán mai về tất cả những khoa ấy và vì cái tính nhún nhường mà tôi luôn tự
nhận đặt ra cho tôi luật lệ là chớ có tin cậy vào sự suy xét của chính mình,
cho nên tôi đã được thông tỏ. Vậy thì! Bạn thân mến ạ…
- Vậy thì, - Aramis nói tiếp - tôi cần phải sỉ nhục tính kiêu ngạo của tôi, tôi
cần phải thú nhận rằng tôi đã lầm.
- Thật thế ư?
- Phải, tôi đã được thông tỏ, như đã nói với cậu, và đây là câu trả lời của
nhiều người khác hẳn nhau về thị hiếu và tham vọng: ông de Mazarin
không phải là một người thiên tài như tôi tưởng.
- Chà! - D Artagnan thốt lên.
- Không. Đó là một con người vô giá trị, trước là người hầu của giáo chủ
Bentivoglio, tiến phát bằng âm mưu, một kẻ bạo đạt, một kẻ vô danh, hắn
sẽ chỉ làm ở Pháp một con đường đảng phái. Hắn sẽ tích luỹ hàng đống tiền
vàng, xoay thả cửa hoa lợi của nhà vua, sẽ chi cho riêng mình tất cả những
trợ cấp mà cố giáo chủ de Richelieu chi cho thiên hạ, nhưng hắn sẽ chẳng
bao giờ cai trị bằng pháp luật của kẻ mạnh nhất, của người vĩ đại nhất.
Ngoài ra hình như vị tể tướng ấy chẳng phải nhà quý tộc cả phong cách lẫn
tâm địa. Đó chỉ là một thứ thằng hề, một thứ Pulcinello, một thứ Pantalon
(5). Cậu có biết rõ hắn không? Tôi, tôi không biết hắn.
- Hừ! – d Artagnan nói. - Điều cậu vừa nói cũng đúng một phần nào đấy.
- Chao ôi! Cậu làm cho tôi hãnh diện quá, bạn thân mến ạ, nhờ chút thông