Montaigne viết cho vợ, đúng vào lúc con trai họ vừa chết. Tôi lưu tâm ngay
đến đoạn văn này, có thể do liên tưởng đến việc tôi vừa làm đối với Bébert.
Đại để Montaigne nói thế này với bà vợ:
Thôi, đừng buồn phiền nữa mình yêu của anh! Em phải tự an ủi
mình!.... Mọi việc rồi đâu vào đó!... Cuộc sống an bài cả thôi... Hơn nữa,
anh vừa tìm thấy trong đống giấy cũ của một anh bạn anh, một bức thư của
Plutarque
viết cho vợ trong bối cảnh hoàn toàn giống như chúng
mình... Và anh thấy bức thư ấy rất hay, em thân yêu, nên anh gửi bức thư
ấy cho em!... Một bức thư hay! Vả lại anh không muốn em phải chịu đựng
lâu hơn nữa, em hãy cho anh biết em đã làm gì để khuây khỏa nỗi bnồn của
em!... Vợ yêu quý của anh! Anh gửi cho em bức thư hay ấy! Bức thư của
Plutarque, có thể nói là bức thư gửi cho em! Nó chưa hết liên quan đến em
đâu!... Không đâu! Em yêu quý! Hãy tìm hiểu nó đi, hãy đọc kỹ và đưa cho
bạn bè xem. Và đọc nữa đi! Bây giờ thì anh đã có thể yên tâm rồi! Anh tin
rằng bức thư ấy sẽ giúp em trở lại vững vàng!... Người chồng tốt của em.
Michel.
Đó, tôi tự nghĩ thầm, đó là cái mà người ta có thể gọi là việc làm tốt.
Bà vợ hẳn là hãnh diện có được một người chồng tốt như Michel của bà.
Nhưng thôi, đó là chuyện của họ. Người ta có thể luôn luôn lầm lẫn trong
việc đánh giá con tim người khác. Có thể là họ thật sự có nỗi buồn chăng?
Nỗi buồn của thời đại chăng?
Nhưng với tôi, thật là một ngày tồi tệ vì những việc dính đến Bébert.
Tôi đã không có may mắn với Bébert, chết hay sống. Tôi thấy như trên trái
đất này chẳng có gì cho nó, kể cả trong Montaigne. Vả chăng có thể là mọi
người đều thế cả, càng cố nài thì lại càng rỗng không. Không còn gì để nói,
tôi đã rời Rancy từ sáng, phải trở lại thôi, mà cũng chẳng mang về được cái
gì. Tôi hoàn toàn chẳng có gì cho Bébert và cho cô nó.
Trước khi về, dạo quanh một chút ở quảng trường Trắng.
Tôi thấy khá đông người trên dọc phố Lepic, đông hơn mọi khi. Tôi
cũng lên đó thử coi. Ở chỗ cửa hàng thịt, cả một đám người vây quanh.
Phải len lách vào để xem có chuyện gì mà người ta vòng trong vòng ngoài
