Tình trạng lạm phát tiền tệ hoặc tín dụng làm sức mua hiện tại
tăng đột biến và đồng thời đó là dịp tốt để một số kẻ đầu cơ.
Cũng có khi lạm phát tiền tệ và sự khan hiếm hàng hoá thực tế
cùng xảy ra tại một thời điểm, tình trạng này thường xảy ra trong thời
chiến. Khi các điều kiện giá cả quá cao vì bất cứ lý do nào, khách
hàng vẫn phải mua do tâm lý sợ hàng hoá có thể bị khan hiếm. Ví
dụ, họ sẽ mua bán hàng hóa với số lượng nhiều hơn mức bình
thường để phòng khi khan hiếm hoặc là mua để bán kiếm lời. Chỉ
cần nghe tin đồn là đường có thể bị thiếu, các bà nội trợ sẵn sàng
mua đến hàng trăm pao dù trước đó họ chưa bao giờ mua tới 10 pao.
Trong tình hình như vậy thì những kẻ đầu cơ sẽ mua đường về để
tích trong các kho chứa. Hầu hết các trường hợp khan hiếm hàng
hóa trong thời chiến đều là do chính những kiểu đầu cơ và kiểu
mua nhiều hơn mức cần thiết này.
Dù cho loại hàng nào có thể bị thiếu tới mức nào đi nữa,
và bất chấp việc chính phủ ra tay can thiệp kiểm soát và
mua hết số hàng đó, nhưng hễ ai có tiền thì vẫn có thể
mua được bao nhiêu tuỳ ý. Không ai nắm rõ được nguồn dự trữ
hàng hoá của nhà nước nhiều hay ít. Cách duy nhất và hiệu quả
nhất cũng chỉ là phỏng đoán và việc ước tính lượng hàng hoá dự trữ
của thế giới là quá xa vời. Chúng ta có thể biết được khối lượng
hàng hoá sản xuất trong một ngày, một tháng nhưng dựa vào đó, ta
vẫn không thể tính chính xác được số lượng của ngày tới, tháng tới.
Cũng tương tự như vậy, cách tính này cũng không thể áp dụng để
tính số lượng hàng hóa sẽ được tiêu thụ được trong khoảng thời gian
như trên. Chúng ta có thể tốn rất nhiều tiền để sau một khoảng
thời gian nào đó, có thể tính chính xác được sản lượng tiêu thụ của
một mặt hàng trong một giai đoạn nhất định. Tuy nhiên, khi chúng
ta có được con số cụ thể thì chúng lại hầu như vô dụng và chỉ có ích
về mặt lịch sử bởi vì trong giai đoạn tiếp theo, mức tiêu thụ có thể
