luật. Tôn Dật Tiên trốn sang Nhật. Nhưng khi Viên Thế Khải chết đột ngột
sau cơn bạo bệnh năm 1916, Trung Hoa lại bắt đầu lâm vào khủng hoảng,
tan rã, vì các tư lệnh vùng đã trở thành các lãnh chúa nắm quyền kiểm soát
từng tỉnh trên toàn quốc. Mặc dù chính phủ suy yếu nhưng vẫn nắm quyền
ở Bắc Kinh, làn sóng bất an trong xã hội và sự chống đối của giới trí thức
bắt đầu bùng nổ khắp nơi. Năm 1919, nhiều cuộc biểu tình lớn của sinh
viên đã nổ ra ở thủ đô và các thành phố lớn khác. Cùng năm đó, Tôn Dật
Tiên đã thiết lập thành công cơ sở đảng cách mạng - tên mới Quốc Dân
Đảng - ở Quảng Châu, thủ phủ của tỉnh Quảng Đông, dưới sự bảo hộ của
Trần Quýnh Minh - Tư lệnh vùng. Tháng 4-1921, Tôn Dật Tiên chính thức
tuyên bố thành lập một chính phủ quốc gia mới do ông làm tổng thống.
Trong hai năm sau cuộc cách mạng Bolsevich, chính phủ Xô viết mới ở
Moscow không thể tận dụng được những sự kiện đang diễn ra ở Trung Hoa
và chính phủ quan tâm hơn đến việc thiết lập quyền kiểm soát ở nhiều vùng
lãnh thổ rộng lớn của đất nước một thời là đế chế Nga ở Sibir, lúc đó tạm
thời bị các lực lượng chống cộng chiếm giữ. Nhưng đến mùa xuân năm
1920, Liên Xô đã củng cố xong sự thống trị ở vùng này và một Ban Bí thư
Viễn Đông được thành lập ở Irkusk để chỉ đạo các hoạt động của cộng sản
ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương rộng lớn. Tháng 4 năm đó, Grigori
Voitinsky, đặc vụ Quốc tế Cộng sản đóng ở Irkusk, đã đi Bắc Kinh. Sau khi
dừng lại ở Bắc Kinh một thời gian ngắn, ông đi tiếp đến Thượng Hải, giúp
địa phương thành lập một tổ chức lâm thời gồm những nhà cách mạng đang
hoạt động trong thành phố. Hè năm sau, những người theo đường lối cấp
tiến trên khắp đất nước Trung Hoa đã tập trung tại Thượng Hải, chính thức
thành lập đảng cộng sản Trung Quốc.
Một trong những quyết định đầu tiên của đảng mới có nên hợp tác với
chế độ cách mạng mới của Tôn Dật Tiên ở Quảng Châu hay không? Một số
đảng viên, do tin rằng các thành viên chủ chốt của đảng của ông Tôn về cơ
bản là phản cách mạng, nên không muốn hợp tác với Quốc Dân Đảng.
Nhưng nhà cộng sản người Hà Lan, ông Maring, người kế nhiệm Voitinsky,
làm trưởng đại diện của Cộng sản Quốc tế ở Trung Hoa lại rất cương quyết
