trăm ngàn. Xác người chết nằm la liệt ven đường ở nông thôn, trong khi
những người thân còn lại trong gia đình chỉ còn da bọc xương.
Mùa đông này, Pháp cố gắng quét sạch những căn cứ du kích Việt Minh
ở vùng núi phía bắc đồng bằng sông Hồng. Sau những chiến thắng ban đầu
trong trận Phai Khắt và Nà Ngần, những đơn vị tuyên truyền vũ trang của
Võ Nguyên Giáp bây giờ hành quân về phía bắc tới biên giới Hoa - Việt,
chiếm những làng bản của người thiểu số dọc đường. Khi người Pháp đưa
lực lượng tuần tra tới, quân nổi dậy rút về căn cứ Hoàng Hoa Thám giữa
Cao Bằng và Bắc Cạn, ở đó Võ Nguyên Giáp, Vũ Anh, Phạm Văn Đồng
trong Ban Chấp hành liên tỉnh, vạch kế hoạch hành quân về phía nam để
giải phóng Hà Nội và đồng bằng sông Hồng khỏi tay quân đội chiếm đóng
Nhật Bản.
Ngày 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp, chấm dứt nửa thế kỷ thống trị của
Pháp tại Việt Nam. Nhật huỷ bỏ chính quyền thuộc địa và thay thế nó bằng
chính quyền bù nhìn triều đình do hoàng đế Bảo Đại đứng đầu dưới sự
thống trị vững chắc của họ. Việc làm của Nhật ngẫu nhiên đã mở ra toàn bộ
khu vực bắc đồng bằng sông Hồng trước cuộc nổi dậy cách mạng. Tổng bí
thư Trường Chinh đã lường trước nước cờ, tổ chức cuộc họp một ngày
trước đó với một số uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương ở làng Đình Bảng,
cách đông bắc Hà Nội 25 cây số, để thảo luận tình hình. Trong khi đảo
chính đang diễn ra, Ban Chấp hành Trung ương chỉ thị ra lệnh chuẩn bị cao
độ cho một cuộc tổng khởi nghĩa sắp tới. Bản chỉ thị tuyên bố, có một số
yếu tố thuận lợi để khởi nghĩa thành công, bao gồm khủng hoảng chính trị
do đảo chính, nạn đói tăng mạnh và khả năng Đồng Minh can thiệp, rồi kết
luận đấu tranh vũ trang bây giờ sẽ được coi là ưu tiên cao nhất. Do vậy, bản
chỉ thị kêu gọi mở rộng căn cứ du kích, mở rộng cơ sở chính trị Mặt trận
Việt Minh, tập hợp những lực lượng vũ trang cách mạng khác nhau vào
Việt Nam Giải Phóng Quân.
Tuy thế, Trường Chinh vẫn thận trọng cho rằng Đảng phải chờ đợi cho
tới khi nào điều kiện trong nước và thế giới chín muồi, vì bản thân lực
lượng cách mạng vẫn còn chưa được chuẩn bị đầy đủ để tiến hành khởi
