của Việt Nam. Nhưng sự nghi ngờ của Stalin về quan điểm tư tưởng không
chính thống của Hồ Chí Minh vẫn không bớt đi. Nguồn tin Việt Nam vẫn
còn kể câu chuyện (nhưng chắc chắn) rằng tại một cuộc gặp giữa hai người
vào năm 1952, Stalin chỉ hai chiếc ghế và nói: “Đồng chí Hồ, một chiếc là
dành cho người dân tộc chủ nghĩa, một cho người quốc tế chủ nghĩa, đồng
chí sẽ ngồi ghế nào?”. Hồ đáp, “Thưa đồng chí Stalin, Tôi sẽ ngồi cả hai
ghế này”.
Tại sao Stalin quyết định công nhận về mặt ngoại giao nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà, bất chấp sự dè chừng Đảng cộng sản Đông Dương và
Hồ Chí Minh? Theo phía Trung Quốc, Stalin quan tâm đến cuộc hội đàm
Mao Trạch Đông. Mao đến Moscow với mục đích phải ký được một Hiệp
ước với Liên Xô đòi trả lại một số vùng đất mà Liên Xô chiếm của Trung
Hoa theo Hội nghị thượng đỉnh Yalta tháng 2-1945. Stalin muốn giữ những
vùng đất này vì lý do an ninh, nhưng Stalin sợ Trung Quốc trả đũa có thể
làm việc trực tiếp với Mỹ. Do vậy, điều quan trọng với Stalin là phải bảo
đảm chính sách đối ngoại Trung Quốc ở châu Á phải quá khích khiến Mỹ
phải chống đối, do đó cản trở khả năng Bắc Kinh liên minh với Mỹ. Tại
cuộc gặp ba bên ở Moscow, Stalin khuyến khích Mao cầm đầu cách mạng
châu Á. Stalin hứa với Hồ Chí Minh, Liên Xô sẽ giúp Việt Nam tất cả
những gì có thể, nhưng Trung Quốc phải có vai trò nổi bật trong đấu tranh
trực tiếp. Stalin nói với Hồ “Chúng tôi quan tâm tới Việt Nam giống như
chúng tôi quan tâm tới Trung Quốc, từ nay, ông có thể tin vào sự giúp đỡ
của chúng tôi, đặc biệt trong kháng chiến, chúng tôi đủ vật tư hậu cần, và
chúng tôi sẽ chở tới Việt Nam qua Trung Quốc. Nhưng do hoàn cảnh địa lý,
Trung Quốc sẽ giúp Việt Nam là chính. Cái gì mà Trung Quốc thiếu, chúng
tôi sẽ cung cấp”. Mao cam đoan với Hồ Chí Minh, “Bất cứ thứ gì mà
Trung Quốc có và Việt Nam cần, chúng tôi sẽ cung cấp”.
Ngày 17 tháng 2, Hồ theo Mao Trạch Đông và Chu Ân Lai đi tầu hoả
qua Sibir trở về Bắc Kinh. Giống như Hồ Chí Minh, Mao đã có được chí ít
một phần những gì ông muốn từ Moscow. Hiệp ước Trung-Xô ít nhiều đã
loại bớt những yếu tố ô nhục trong Hiệp định Yalta, và Moscow hứa viện
