năm mươi ngày thành lập Cộng hoà liên hiệp Phi. Chưa bao giờ dân chúng lại
tham gia với mức độ ấy những hội hè loại này. Từ sáng sớm, các đường phố,
các quảng trường y như một dòng sông người. Từng đoàn học sinh, giương
cờ đi đầu, vừa diễu qua các phố vừa hát Quốc tế ca, được dân chúng vỗ tay
hoan nghênh. Trên quảng trường Xôviết, một cụ già hô hào đám đông. Đó là
cố Kimengô, mệnh danh là Con người biết mùi hun khói.
Cụ Kimengô, tuổi đã chín mươi, là một cựu chiến sĩ của quân
đội cách mạng, một trong những người sáng lập Cộng hoà da đen.
Được phú bẩm một trí thông minh đặc biệt sắc sảo, lại am hiểu
tường tận mọi sự kiện chính trị và xã hội của thời đại, cụ
Kimengô không những đã ra sức thức tỉnh anh em cùng màu da ra
khỏi giấc ngủ mê say của con người nô lệ, mà còn cố gắng phá tan
mọi thành kiến dân tộc và chủng tộc, tập hợp những người bị bóc
lột thuộc các màu da trong cuộc đấu tranh chung. Cụ đã thành
công. Kimengô là một trong số hiếm những người đã chịu gian khổ
lớn để gieo hạt và
được hưởng hạnh phúc lớn gặt vụ mùa thắng lợi. Mái tóc cụ
bạc phơ như tuyết khuôn rực rỡ bộ mặt màu mun. Đôi mắt cụ hiền
dịu và nhìn sâu thẳm. Miệng cụ luôn tươi cười, dù trước những
nguy nan nghiêm trọng nhất hay trong những giờ phút đen tối nhất.
Từ toàn bộ con người cụ toát ra nhân từ và cao quý. Cụ đáng tôn
kính và được tôn kính.
Chúng tôi đến nơi thì cụ đã nói được nửa chừng, và đây là những lời mà
chúng tôi nghe được:
"... Có những từ ngữ mà người già các bác trước kia thường nghe thường
nói, thì nay không còn trong từ ngữ của các cháu nữa. Và như thế là tốt. Bây
giờ các bác nói đến toà án, cảnh sát, quân đội, nhà tù, thuế khoá, thì các cháu
chẳng mấy người hiểu những cái đó là cái gì.
"Thời bác thì nước Cộng hoà của chúng ta là thuộc địa Pháp.
Trong nước, có người giàu và người nghèo. Người giàu là những kẻ
hưởng tất cả, tuy gì cũng chẳng làm. Người nghèo là những kẻ gì
