nguyễn ái quốc
Báo Le Paria, số 11,
ngày 1-2-1923.
Y NHƯ NƯớC Mẹ
Cho đến nay, trên thế giới chỉ có thành phố Tuynlơ
1)
là có thể tự hào
đã có những bức thư nặc danh vang dội. Ngày nay, xứ Nam Kỳ với lòng hiếu
thảo và mong muốn tỏ lòng trung thành không bờ bến đối với nước khai hoá
văn minh cho mình - vừa rồi cũng có cái vụ thư nặc danh "của nó". Nhưng xứ
thuộc địa này đã "bắt chước" vụng về vì không phải là vụ một nàng Lavan
diễm lệ mà là vụ một hương chức An Nam già nua vừa bị bắt bỏ tù, không
phải vì đã lạm dụng thư nặc danh mà vì đã bị thư nặc danh tố cáo. Việc ấy
thực chất như thế này:
Một đêm tháng 12 năm 1922, cụ hương cả An Nam đang mơ màng
thì bỗng nghe tiếng mõ huyên náo báo cho dân làng biết có cướp ở
trên sông cái, ngay trước mặt Chợ Lách! (Ô! vậy thì cái nền an
ninh mà các nhà chức trách từng ca tụng ở đâu nhỉ?). Cụ hương cả
nhà ta vùng dậy vớ lấy khẩu súng - nguyên cụ hương cả cũng đồng
thời là trương tuần của một trại ấp lớn - và lập tức cùng với hai
gia nhân xuống thuyền bơi ra sông.
