Không thể bảo Hồ Quí Ly nịnh thần vì cứ nhìn vào những hoạt động
của ông suốt 27 năm ở chính quyền, nhìn vào những trở lực mà ông phải đối
phó, phải vượt qua một mình vì không có một bộ óc tương đương với ông để
chia sớt, ta phải nói là ông không có thì giờ để nịnh, và ông quá tự tin vào tài
lực mình để cần đến việc xu nịnh ! Các ông quan nịnh ông hầu củng cố địa
vị hay thăng chức, nhiều tôn thất nịnh ông để bảo vệ gia đình như Trần
Nguyên Đán chẳng hạn, và cả Thượng Hoàng Nghệ Tông cũng phải nịnh
ông để mong ông đừng soán ngôi nhà Trần, còn bảo ông nịnh kẻ khác thì
thiếu chứng cứ lịch sử.
Trong cuộc đời chánh trị, ông gặp vô số kẻ thù, và rất nhiều trở lực,
nhưng chỉ có một lần quan trọng nhứt làm ông suýt mất mạng, phải hạ mình
cầu cứu với Nghệ Tông. Đó là lần bị vua Phế Đế mưu giết.
Sau khi áp dụng được một phần chương trình cách mạng mà kết quả tốt
đẹp đã bắt đầu xuất hiện, Hồ Quí Ly trở thành một nhân vật sáng giá nhất
trong triều được Nghệ Tông tin tưởng và trọng vọng, nhứt là sau khi thắng
thế đối với đạo quân hùng hậu của danh tướng Chàm Chế Bồng Nga ở hai
trận Ngu Giang và Thần Đầu. Quí Ly được thăng chức Tể tướng và được
vua Nghệ Tông ban cho ông cờ kiếm « văn võ toàn tài, quân thần đồng đức
», nhiều người – trong đó có Đế Hiển, tức đương kim hoàng đế và các cận
thần của ông – đã ganh tị và bất bình, vì đó là một vinh dự quá lớn đối với
họ.
Nhận thấy tương lai Quí Ly còn rực rỡ hơn nữa, Đế Hiển và các cận
thần bàn mưu đảo chánh Quí Ly.
Chúng tôi xin mượn nguyên văn đoạn này trong VIỆT SỬ TÂN BIÊN :
« Tháng 8 năm Mậu Thìn (I388), nhân có sao chổi hiện ở phương Tây,
Đế Nghiễn (tức Đế Hiển) đã lâu khó chịu về việc thượng hoàng tin dùng Quí
Ly, bàn với quan Thái úy Thúc Ngạc (con Nghệ Tông, anh họ của Đế
Nghiễn) và bọn Ngự sử đại phu Lê Á Phụ, tướng quân Nguyễn Khoái,
Nguyễn Văn Nghê, Nguyễn Khả, Nguyễn Bát Sách, Lê Lạc, học sinh Lưu
Thường mưu trừ Quí Ly. Vương Nhữ Mai chầu học trong cung để lộ tin này
