3. CẢI CÁCH QUÂN SỰ
Về địa thế, Việt Nam đứng sát một cường quốc khổng lồ có nền văn
minh cao tột lúc bấy giờ, lại không có thế lực quốc tế nào khác chi phối, với
kiến thức của Quí Ly, ông biết rằng chẳng sớm thì muộn, Việt Nam cũng sẽ
bị Trung Hoa xâm lược.
Sở dĩ họ chưa gây hấn là vì Chu Nguyên Chương, tức Minh Thái tổ vừa
dẹp xong nhà Nguyên, thống nhất Trung Quốc vào năm Mậu Thân (I368).
Về phía Nam ; nước Chiêm Thành đang ở vào thời kỳ hùng mạnh hơn bao
giờ hết, thường đem quân sang quấy phá bờ cõi.
Triều đình lại hèn yếu, từng lớp lãnh đạo từ vua, hoàng thân quốc thích
và trăm quan, gần hết chỉ lo quyền lợi riêng tư, không ai lo nghĩ đến tiền đồ
dân tộc.
Trong tình trạng ấy chống đỡ với Chiêm Thành đã vất vả lắm rồi ; nếu
nhà Minh rảnh tay mang quân sang, thì mất nước là chuyện không còn ngờ
vực gì được nữa.
Vì vậy, bước vào quan trường được 2 năm, đến tháng 8 năm Quí Sửu
(Long Khánh nguyên niên – I374), Quí Ly đã lo cải cách quân sự, đóng
chiến thuyền và tuyển mộ trai tráng chia làm 3 hạng sung quân. Để tránh ẩn
lậu, tức là tránh bất công trong vấn đề quân dịch, Quí Ly cho làm sổ hộ tịch
ghi tên dân chúng từ 2 tuổi trở lên. Số người có thể động viên (từ I5 đến 60
tuổi) tăng lên gấp mấy lần hơn lúc trước.
Đây là một dịch vụ vừa kiểm tra dân số, vừa để kiểm điểm tráng đinh
có thể nhập ngũ khi cần.
Một dịch vụ mới mẻ như vậy chắc chắn không được dân chúng hoan
nghinh, cho rằng mình bị phiền nhiễu vì phải khai báo lôi thôi. Ngoài ra,
tráng đinh và gia đình họ cũng lo ngại vì viễn ảnh phải tòng quân đánh giặc
gian lao nguy hiểm. Tuy nhiên, đó là việc cần thiết cho bất cứ một quốc gia
nào về mặt hành chánh và quân sự. Suy như vậy, ta đủ thấy rằng những biện
