độc lập của Lithuania vào ngày 31/7/1991
. Gorbachev quay lại và lập luận
rằng chỉ có Hội đồng Nhân dân mới có thể tiến hành bước đi như vậy. Ông
đã ra một sắc lệnh toàn thể công dân Baltic trong lực lượng vũ trang Xô viết
đều phải giải ngũ và tài sản phục vụ của KGB sẽ chuyển cho các chính
quyền tương ứng. Ngày 6/9, Hội đồng Nhà nước Liên bang Xô viết nhất trí
công nhận nền độc lập của các nước cộng hòa Baltic. Nền độc lập nguyên
trạng trở thành nền độc lập hợp pháp. Các nước khác cũng công nhận họ,
Mỹ công nhận sau mấy ngày, chiều theo ý Gorbachev. Sau đó các nước này
gia nhập Liên Hợp Quốc.
Sự ra đi của các nước cộng hòa Baltic cũng kéo theo việc các nước
cộng hòa khác ồ ạt tuyên bố độc lập. Sự kiện này tương tự như cuộc chạy
đua giành chủ quyền trước đây và một câu hỏi lại được đặt ra: Điều này có
ý nghĩa gì? Cho đến cuối tháng 8, Ukraine (tổ chức một cuộc trưng cầu dân
ý vào ngày 1/12, kết quả của cuộc trưng cầu này được biết trước), Belarus,
Moldova, Azerbaijan, Kyrgyzstan và Uzbekistan đều tuyên bố độc lập. Cho
đến cuối tháng 9, Gruzia, Tajikistan và Armenia cũng theo con đường này.
Turkmenistan đợi đến tháng 10, khi không còn có sự lựa chọn nào khác. Do
vậy, chỉ có hai nước cộng hòa chưa chính thức tuyên bố độc lập là Nga và
Kazakhstan. Kazakhstan đang lâm vào một tình thế tế nhị khi một nửa dân
số của nước cộng hòa này là người Slav. Ngoại trừ các nước vùng Baltic,
nền độc lập ở các nước cộng hòa khác chỉ là trên giấy tờ mà thôi. Họ tiếp
tục buôn bán và sử dụng đồng rúp làm tiền tệ chính và thương lượng về
tương lai một Liên bang mới.
Duy nhất một nước cộng hòa mà quyền lực được chuyển sang tay
người khác do kết quả cuộc đảo chính là Belarus. Nikolai Dementev, chủ
tịch Hạ viện của Xô viết Tối cao, lựa chọn thời điểm mập mờ là ngày 19 và
ngày 20/8; ngày 21/8, Đảng Belarus ủng hộ động thái của ủy ban khẩn cấp.
Khi Gorbachev đình chỉ hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô và lệnh tiến
hành điều tra các hoạt động của Đảng trong cuộc đảo chính, lãnh đạo Đảng
Belarus biến thành người theo chủ nghĩa dân tộc chỉ trong một đêm. Họ gia
