việc thống nhất nước Đức. Thế nhưng tại nước Nga và các quốc gia SNG,
ông mang tiếng xấu như là kẻ làm sụp đổ đất nước Liên Xô và phải chịu
trách nhiệm về cuộc khủng hoảng kinh tế diễn ra sau đó. Tuy vậy, những
cuộc điều tra sau này cho thấy, phần lớn người Nga hài lòng với những mục
tiêu của chính sách hướng tới cá nhân con người − di sản lập pháp chính
của Gorbachev − và sự tự do mà quá trình đó mang lại. Nhưng những người
khác, đặc biệt những người sống ở Liên Xô cũ, tin rằng Liên bang Xô viết
thời kỳ ấy không phải là ở vào tình trạng khủng hoảng kinh tế tồi tệ như
từng được tuyên bố và coi Gorbachev là một chính trị gia kém cỏi đã đưa ra
những cải cách sai lầm. Trong những năm cuối đời, Lazar Kaganovich đã
nói trong một cuộc phỏng vấn rằng thời kỳ cầm quyền của Gorbachev chính
là sự phá hủy trực tiếp đất nước Liên Xô. Có nhiều giai thoại về vết bớt
màu đỏ trên cái trán hói của ông. Một số người còn so sánh vết bớt này và
hai ngón tay cụt trên bàn tay trái của Boris Yeltsin với một đoạn trong Kinh
Thánh nói rằng quỷ Satan vẫn đánh dấu những đứa con của mình trên trán
và trên bàn tay.
Cũng như hầu hết các nhân vật lịch sử khác, Gorbachev đã để lại
những di sản mà hậu quả còn kéo dài, gây những phản ứng, đánh giá mâu
thuẫn, trái ngược nhau. Tất cả những đánh giá đó còn cần rất nhiều thập kỷ
nữa mới có thể trở nên chính xác và khách quan.
Nhưng chính những mâu thuẫn, những hành động khác thường, những
hậu quả khó lường mà các chính trị gia luôn trở thành tâm điểm cho sự chú
ý của xã hội. Thông qua cuốn sách này, Công ty Sách Alpha và Trung tâm
Hợp tác Trí tuệ Việt Nam (VICC) mong muốn cung cấp cho độc giả những
thông tin cần thiết, để nhìn nhận rõ hơn lịch sử và sự thăng trầm của một
đất nước có quan hệ mật thiết với dân tộc Việt Nam.
Tháng 9 năm 2008
NGUYỄN CẢNH BÌNH
