9
CHƯƠNG 42
PHONG LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Phong nó làm thương người : hoặc phát chứng hàn nhiệt ; hoặc là chứng Nhiệt-trung ; hoặc là chứng Hàn-
trung ; hoặc là LỆ-PHONG, hoặc là THIÊN-KHÔ ; hoặc là PHONG…. Bịnh ñã khác nhau, danh cũng không giống,
hoặc phạm tới cả 5 Tạng 6 Phủ… không hiểu nguyên nhân ra sao, xin cho biết rõ.
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Phong-khí tàng ở khoảng bì-phu, trong không thể thông, ngoài không thể tiết… nó “dẫn ñi rất chóng mà
biến ñổi luôn” ; làm tấu-lý mở rộng, thời ghê rợn mà rét ; làm tấu-lý vít lấp, thời nhiệt làm khó chịu. Nó hàn thời
uống ăn kém sút ; nó nhiệt thời cơ nhục hao mòn… nếu làm cho người bợt bạt mà không ăn ñược thời gọi là HÀN-
NHIỆT.
Phong-khí với DƯƠNG-MINH dồn vào VỊ, ñi vòng lên ñến phía ñầu mắt, nếu là người béo thời phong khí không
tiết ra ngoài ñược, sẽ gây nên chứng NHIỆT-TRUNG mà mắt vàng ; nếu là người gầy, thời tiết ra ngoài mà hàn, sẽ
gây nên chứng HÀN-TRUNG và chảy cả nước mắt, nước mũi.
Phong-khí cùng với khí của THÁI-DƯƠNG, dẫn ñi ở mạch DU, rải rác ra ở khoảng phận nhục, cùng xung ñột
với Vệ-khí, khiến cho mạch-ñạo không thông lợi, gây nên cơ nhục sùi sưng thành mụn lở ; vệ-khí có chỗ không
dẫn hành ñược, sẽ gây nên chứng BẤT-NHÂN.
Về LỆ-PHONG, do Vinh-khí nhiệt tụ ở cơ nhục, khiến khí không trong mát, gây nên chứng dọc mũi loét nát mà
sắc bại, bì phu lở nát.—Phong hàn ký túc ở mạch mà không dẫn ñi ñược, gọi là LỆ PHONG, hoặc lại gọi là “Hàn-
nhiệt”.
Tiết Lập-xuân, ngày Giáp-ất bị thương vì Phong, gọi là CAN-PHONG.
Mùa Hạ : Bính-ðinh bị thương vì Phong, gọi là TÂM-PHONG.
Mùa Qúi-Hạ : Mậu-Kỷ bị thương vì Phong, gọi là TỲ-PHONG.
Mùa Thu : Canh-Tân bị thương vì Phong, gọi là PHẾ-PHONG.
Mùa ðông : Nhâm-Qúi bị thương vì Phong, gọi là THẬN-PHONG.
Phong trúng DU HUYỆT của 5 Tạng 6 Phủ, cũng gọi là phong của Tạng Phủ.
Nếu trúng vào cửa ngỏ của KHÍ-HUYẾT thời gọi là THIÊN PHONG.
Phong khí theo PHONG-PHỦ mà dẫn lên gọi là NÃO-PHONG.
Phong khí phạm vào ñầu hệ, thời gây nên chứng MỤC-PHONG, NHÃN HÀN.
Uống rượu trúng phong thời là LẬU-PHONG.
Nhập phòng, hãn ra mà trúng phong thời là NỘI PHONG.
Mới gội ñầu mà trúng phong thời là THỦ-PHONG.
Phong phạm vào bộ phận trong ñã lâu ngày, thời là chứng TRƯỜNG-PHONG, SÔN, TIẾT. Phong lưu ngoài tấu
lý thời là TIẾT-PHONG.
Cho nên “Phong là trưởng của trăm bịnh”. ðến khi nó biến hoá ñể gây nên chứng bịnh khác thời không có
phương hướng nhất ñịnh… nhưng tóm lại, thời lúc nào cũng do “phong-khí” mà gây nên.
Hoàng-ðế hỏi :
--. 5 Tạng bị phong chứng trạng khác nhau thế nào, và xin cho biết phép chẩn với bịnh nặng (sự biến chuyển
của bịnh…)
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Chứng trạng của PHẾ PHONG : nhiều hãn mà ố phong, thỉnh thoảng ho, hơi thở ngắn ; ban ngày nhẹ, về
ñêm nặng. Chẩn ở phía trên lông mày, sắc trắng bợt.
-. Chứng trạng của TÂM PHONG : nhiều hãn mà ố phong, môi khô rộp, hay giận dữ. Bịnh nặng thời nói ra khó
khăn. Chẩn ở miệng, sắc ñỏ.
-. Chứng trạng của CAN PHONG : nhiều hãn mà ố phong, hay bi (buồn, thương), họng khô, hay giận, có ý như
ghét ñàn bà. Chẩn ở dưới mắt, sắc mắt tái xanh.
-. Chứng trạng của TỲ PHONG : nhiều hãn mà ố phong, thân thể mõi mệt, tứ chi không muốn cử ñộng, không
muốn ăn. Chẩn ở mũi, sắc vàng.
-. Chứng trạng của THẬN PHONG : nhiều hãn mà ố phong, mắt phù thũng, xương sống ñau không ñứng thẳng
ñược, trong lòng có sự như không ñược toại ý. Chẩn ở ngoài da, sắc sạm ñen.
-. Chứng trạng của VỊ PHONG : nhiều hãn mà ố phong, uống ăn khó khăn, như có vướng mắc nuốt không trôi
; phúc bộ hay ñầy ; nếu không ñắp bụng thời hay trướng, ăn thức hàn thời sinh tiết tả. chẩn thấy thân thể gầy mà
bụng to.
