dụng của ông cao ủy tại Thái Bình Dương. Ông này bắt đầu ổn định mọi
việc tại Tahiti. Orselli được bổ nhiệm làm thủ hiến tại đây, trong khi Brunot
và các “nạn nhân” của ông ta đi London để giải thích. Mặt khác, do tình
hình trong toàn vùng Viễn Đông không ngừng nặng nề thêm, d’Argenlieu
phải kiêm nhiệm việc phối hợp hành động của những người đại diện chúng
tôi tại châu Úc. Nouvelle-Zélande, Trung Hoa, cũng như tại Hồng Kông,
Tân Gia Ba, Manille, Batavia. Cùng lúc, Escarra mà người Trung Hoa ai
cũng biết trong tư cách một luật gia quốc tế, tới Trùng Khánh để gặp Tưởng
Giới Thạch và thiết lập các mối quan hệ chính thức.
Bất ngờ, vào đầu tháng Chạp, Thái Bình Dương trở nên sôi động. Sau
trận tấn công bất ngờ khủng khiếp tại Trân Châu Cảng, quân Nhật đổ bộ tại
Mã Lai thuộc Anh, tại Ấn Độ thuộc Hà Lan, tại Phi Luật Tân và chiếm
Guam, Wake, Hồng Kông. Vào đầu tháng giêng, họ phong tỏa một đạo
quân Anh tại Tân Gia Ba, sau đó đạo quân này phải đầu hàng. Cùng lúc họ
chiếm Manille. Trên bán đảo Bataan, thì Mc Arthur bị vây hãm. Những gì
tôi biết được về vị tướng này luôn gợi cho tôi sự quý trọng. Một hôm tôi đã
gặp John Winant, đại sứ Hoa Kỳ tại London và tuyên bố với ông ta: “Trong
tư cách người lính và đồng minh, tôi phải nói rằng sự vắng bóng của Mac
Arthur sẽ là một bất hạnh lớn. Trong phe chúng ta, chỉ có ít người chỉ huy
quân đội hàng đầu. Ông ấy là một trong số đó. Không được để mất ông.
Vậy mà ông đang tuyệt vọng trừ phi chính phủ của ông ra lịnh cho chính
ông phải rời Bataan bằng cách phối hợp tàu tuần tra và thủy phi cơ. Tôi tin
rằng lệnh này phải được đưa ra cho ông ấy và tôi yêu cầu ông cho tổng
thống Roosevelt biết ý kiến của tướng de Gaulle về vấn đề này.” Tôi không
biết đề nghị của tôi có góp phần vào quyết định đã được đưa ra hay không.
Dù sao tôi rất lấy làm mãn nguyện khi được biết vài ngày sau đó tướng
Mac Arthur đã có thể tới Melbourne.
Ngay vào cuối tháng Chạp, Nouvelle-Calédonie đã bị đe dọa và nhất
là khi nó kèm bên châu Úc là mục tiêu chính của quân thù. Vả chăng, ngày
22 tháng Chạp, dự kiến việc quân Nhật chiếm đóng các hòn đảo châu Đại
Dương của chúng tôi và cố nhiên muốn lấy lại thẩm quyền tại đây dưới sự
che chở của quân thù, Vichy bổ nhiệm đô đốc Decoux làm cao ủy Thái
