chãi bảo vệ bốn mặt, Trấn Bình Thành án ngữ đường sông, Trấn Hải Thành
trấn giữ mặt biển, Hải Vân Quan phòng ngự đường bộ phía Nam, cả một hệ
thống thành lũy của Kinh đô song không mấy ai để ý đến tính quân sự của
nó vì nghệ thuật kiến trúc đạt đến đỉnh cao. Đan xen giữa các khu vực kiến
trúc cảnh vật hóa độc đáo ấy, chúng ta còn có đàn Nam Giao - nơi vua tế
trời; đền Xã Tắc - nơi thờ thần đất, thần lúa; Hổ Quyền - đấu trường duy
nhất dành cho voi và hổ; Văn Miếu - nơi thờ Khổng Tử và dựng bia khắc
tên Tiến sĩ văn thời Nguyễn; Võ Miếu - nơi thờ các danh tướng cổ đại và
dựng bia khắc tên tiến sĩ võ; điện Hòn Chén - nơi thờ Thánh mẫu Thiên Y
A Na, lầu Nam Đài để xem thiên văn... và còn qua nhiều những thắng tích
liên quan đến triều Nguyễn hòa điệu trong các thắng cảnh thiên nhiên nổi
tiếng như sông Hương, núi Ngự, Vọng Cảnh, Thiên Thai, Thiên An, Cửa
Thuận... thực sự là những bức tranh non nước tuyệt mỹ.
Huế từng hiện hữu những khu vườn ngự danh tiếng như Ngự Viên,
Thư Quang, Thường Mẩu, Trường Ninh, Thiệu Phương... Chính phong
cách kiến trúc vườn ở đây cũng lan tỏa khắp nơi trong dân gian, phối hợp
với những nhân tố sẵn có, dần dần định hình một kiểu thức nhà vườn đặc
thù của xứ Huế. Đây là thành phố của những khu nhà vườn với những ngôi
nhà cổ thâm nghiêm ẩn hiện giữa xóm phường bình yên trong lòng Cố đô.
Mỗi một khu nhà vườn lại mang bóng dáng của Kinh thành Huế thu nhỏ,
cũng có bình phong thay núi Ngự, bể nước thế dòng Hương, đôi tảng đá
cụm thay cho cồn Dã Viên, Bộc Thanh... đủ các yếu tố tiền án, hậu chẩm, tả
long, hữu hổ... lại bốn mùa hóa trái, ríu rít chim ca, không gian ấy còn là
thế giới của những thi nhân mặc khách đối ẩm ngâm vịnh, là nơi diễn
xướng những điệu ca Huế não nùng như Nam Bình, Nam Ai... trong những
đêm gió mát trăng thanh.
Gần một thế kỷ rưỡi là Kinh đô của một triều đại phong kiến với thiết
chế chính trị dựa trên nền tảng Nho giáo, từng là thủ phủ của Phật giáo một
thời, bên cạnh những kiến trúc cung đình lộng lẫy vàng son, Huế còn lưu
giữ hàng trăm ngôi chùa thâm nghiêm cổ kính, an lạc giữa những núi rừng
hoang vu u tịch. Ông Amadou Mahtar M’bow - Nguyên Tổng giám đốc
UNESCO, đã thật tinh tế khi đưa ra một nhận xét trong lời kêu gọi cho
