HUN SEN - NHÂN VẬT XUẤT CHÚNG CỦA CAMPUCHIA - Trang 36

Cao trào của sự bất mãn là vụ án mạng của quan chức cao cấp Pháp và các
sĩ quan tham mưu người Campuchia của ông. Vào đầu thập niên 1920,
quyền công sứ Pháp ở Prey Veng, Felix Louis Bardez, đã tăng thuế lên cao
đột ngột và được thăng chức lên làm công sứ ở Kompong Chhonang. Vào
tháng 4 năm 1925, Bandez đến thăm một phum ở Kompong Chhonang
thường xuyên được báo cáo thất thu thuế. Ông đã cho gọi những người trốn
thuế đến, còng tay họ và dọa sẽ tống giam. Sau đó, ông ăn trưa trong khi
không cho những người bị bắt giữ này ăn. Một đám đông những người
đứng xem bên ngoài thấy vẻ ngạo mạn của Bardez đã nổi nóng tấn công
Bardez, giết chết ông, thông dịch viên của ông và một tay đội.
Những sự bất công như thế này đã giày vò tâm hồn của giới trí thức
Campuchia, những ý nghĩ chống thực dân đã ăn sâu vào trong con người
họ. Những người theo chủ nghĩa dân tộc, chẳng hạn như Pach Chhoeun,
Sim Var và Son Ngoc Than đã thành công trong việc bắt đầu phát hành tờ
Nagara Vatta, một tờ báo đầu tiên ở Campuchia vào năm 1936. Điều đó
không có nghĩa là họ đã thuyết phục thành công người Pháp cấp giấy phép
cho họ hoạt động – một quá trình xin giấy phép bình thường phải mất nhiều
năm và cuối cùng thường bị từ chối. Thay vì liều lĩnh chống lại thực dân
Pháp, các chủ bút ấy đã kiên nhẫn chờ đợt thời cơ. Khi quân đội Nhật đổ bộ
vào Campuchia tháng 5 năm 1941, là một cơ hội tốt để thách thức chính
quyền thực dân Pháp phải khẳng định mình. Tờ báo này đã tỏ ra có xu
hướng thân Nhật rõ rệt hơn và chống lại đường lối thực dân, dẫn tới nhiều
tòa soạn đã bị kiểm duyệt. Tờ Nagara đã khôn khéo khai thác hai đường
hướng khai triển : lợi dụng triệt để tình trạng yếu kém của quân đội Pháp và
sự đồng tình của Nhật với các phong trào chống thực dân.
Việc thực dân Pháp muốn đưa Norodom Sihanouk lên làm vua là một ván
bài mà rốt cuộc họ đã phải trả giá đắt cho thuộc địa của họ ở Campuchia .
Vào ngày 25 tháng 4 năm 1941, Sihanouk được tôn làm vua. Thực dân
Pháp thấy Sihanouk, một chàng trai yêu đời, hòa nhã, một tay chơi học theo
kiểu Tây có thể được mong đợi bảo vệ tốt các lợi ích của Pháp và ông đã
thực hiện điều đó cho tới đầu thập niên 1950.
Sự đầu hàng của quân đội Nhật vào ngày 16 tháng 8 năm 1945 đã cho thấy