Hai người vì vậy đành cáo từ. Vừa ra khỏi đại môn, Diêu Kế Tông đã
hỏi, “Khoa cử…chắc là giống thi cao học ở chỗ chúng ta. Chỉ là…sao lại
chia mùa như vậy?”
Nguyễn Nhược Nhược suy nghĩ một chút rồi đáp: “Ta cũng không hiểu rõ
lắm, bất quá căn bản nó là thế này. Khoa cử chính thức được chia làm ba
cấp: thi hương, thi hội, thi điện. Thi hương mỗi năm ba lần, tổ chức tại địa
phương. Có lẽ do tổ chức vào mùa thu nên gọi là “thu cử”, ở chỗ chúng ta
chắc tương đương với “cử nhân”. Sau khi thi hương đỗ đạt thì mùa xuân
năm sau sẽ lên kinh thành thi hội do Hoàng Thượng đặc phái quan chủ
khảo, vì tổ chức vào mùa xuân nên cũng gọi là “xuân cử”, lúc này sĩ tử thi
đỗ sẽ gọi là “cống sĩ”. Thi điện chính là Hoàng Thượng tự mình chủ khảo,
trên kim điện tuyển chọn một người trong số cống sĩ. Ở chỗ chúng ta thì
đây đã là “tiến sĩ” rồi. Sĩ tử đỗ đạt sẽ được viết tên lên bảng vàng, là môn
sinh của thiên tử. Căn cứ theo thành tích, triều đình sẽ phân bổ chức vị.”
Diêu Kế Tông nghe xong liền nói, “Ngọc Liên Thành nếu tham gia thi
điện để Hoàng Thượng gặp mặt, thấy hắn nhân tài xuất chúng liệu có khi
nào sẽ cao hứng mà đem công chúa gả cho hắn không? Đây không phải là
tập tục của hoàng thất đó sao, thấy người tài mạo song toàn nào đỗ đạt liền
đem kim chi ngọc diệp hứa gả cho hắn. Loại chuyện tài tử giai nhân này cũ
quá rồi. Xem ra, đôi khi ta nghĩ tổ chức khoa cử như vậy đúng là nhất cửa
lưỡng tiện, Hoàng Thượng vừa có thể chọn lựa nhân tài cho quốc gia, vừa
có thể vì nữ nhi nhà mình mưu cầu phúc lợi”, Diêu Kế Tông vừa nói vừa
cười.
Nguyễn Nhược Nhược cũng cười theo, “Cũng chưa chắc Hoàng Thượng
sẽ gả nữ nhi cho hắn. Ngọc Liên Thành Nếu nhân phẩm xuất chúng như
vậy, kim chi ngọc diệp còn chưa xứng bằng hắn. Hơn nữa…nếu cưới công
chúa, đoán chừng sẽ giống như bị tù đày, người ta là công chúa nha, ai dám
động đến chính là nhắm vào quốc gia công kích!”
