NƠI BẮT ĐẦU CON ĐƯỜNG
“... Sau hội nghị lần thứ 15 của Ban chấp hành Trung ương Đảng, theo chỉ
thị của Bộ chính trị, tháng 5 năm 1959, Tổng quân uỷ quyết định thành lập
một cơ quan nghiên cứu mở đường vận tải trên bộ để đưa lực lượng, vũ khí
chi viện cho chiến trường miền Nam. Tháng 7 năm 1959, Tổng Quân uỷ
quyết định tổ chức đường vận tải trên biển. Đây là một trong những nhiệm
vụ lớn, có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền
Nam. Đồng chí thượng tá Võ Bẩm, Phó cục trưởng cục Nông trường quân
đội - người nhiều năm công tác ở chiến trường miền Nam, thông thuộc
đường bộ và đường biển, được giao phụ trách cơ quan nghiên cứu này.
Sau một thời gian nghiên cứu và chuẩn bị, ngày 19 tháng 5 năm 1959, đoàn
vận tải quân sự 559 được thành lập. Lực lượng nòng cốt đầu tiên của đoàn
gồm 2 tiểu đoàn, tiểu đoàn 301 và tiểu đoàn 603.
Tiểu đoàn 301 vận tải đường bộ gồm 500 cán bộ, chiến sỹ tuyển lựa từ lữ
đoàn 305 do đại uý Chu Đăng Chữ và đại uý Nguyễn Danh chỉ huy có
nhiệm vụ mở đường bộ vào Nam.
Tiểu đoàn 603 gồm 107 cán bộ, chiến sĩ do đồng chí Hồ Văn Xá làm tiểu
đoàn trưởng, đồng chí thượng uý Lưu Đức làm chính trị viên. Tiểu đoàn
đóng quân ở thôn Thanh Khê, xã Thạch Trạch (Bố Trạch, Quảng Bình), bên
bờ sông Gianh.
Nhiệm vụ của tiểu đoàn 603 là nghiên cứu và thực hiện ý đồ của Tổng quân
uỷ Trung ương, chi viện cho chiến trường bằng đường biển. Song, để giữ bí
mật, tiểu đoàn ẩn dưới cái tên: Tập đoàn đánh cá sông Gianh.
... Cuối năm 1959, mọi sự chuẩn bị cho chuyến vượt biển đầu tiên đã xong.
Cấp trên đã chuẩn y kế hoạch. Chỉ chờ thời cơ, đó là khi có gió mùa đông
bắc tràn về. Gió mùa về, thuyền sẽ gặp nhiều thuận lợi khi xuôi gió, xuôi
sóng.
Theo chủ trương của cấp trên, chuyến thuyền đầu tiên của tiểu đoàn 603
(Tập đoàn đánh cá sông Gianh) sẽ chở 5 tấn vũ khí và thuốc men cho khu
V. Địa điểm cập bến là chân đèo Hải Vân.
