Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Tự Đức I
Bài Thơ Không Đề
Thơ Khiển Trách Quan
Nguyễn Hàm Ninh Làm Thơ Trách Vua
Tài Nghệ Thơ Của Cao Bá Quát
Lại một hôm, Tự Đức muốn thử tài các quan mới nghĩ ra một bài thơ rất
hiểm hóc, bảo các quan rằng: " Trẫm vừa làm được một bài thơ hay, chư
khanh nên chép lấy để ngâm chơi. Ông không cho biết đầu đề . Bài thơ như
sau:
Lâm vũ lâm ly lý lý đường
Minh minh bỉnh chúc chiếu âm dương
Trì khu thướng há công doanh quán
Trử thủ ly bì đắc kỷ cương.
Lần này các quan lại viết sai, vì không hiểu thâm ý của nhà vua, cứ tưởng là
một bài ngụ ý cao siêu. Chữ lý đường các quan lại tưởng là nhà Lý , nhà
Đường, âm dương là khí dương, khí âm ; trì khu là rong ruổi, kỷ cương là
khuôn phép; công là công lao. Thật ra ý Tự Đức chỉ muốn tả việc đi bắt ếch.
Bài thơ được dịch nghĩa như sau:
Mưa dầm trầy trợt con đường trong bụi mận
Ngọn đuốc mờ tỏ soi vào những tiếng ỳ ộp
Soi lên soi xuống hết các khu vực, đánh được đầy xâu
Đem về chặt đầu, lột da được chừng độ mấy niêu.
THƠ KHIỂN TRÁCH QUAN
Trong một buổi hội các văn thần để ngâm thơ, xướng họa và bàn luậnvề sử
sách , văn chương, vua Tự Đức chợt nghe một viên quan trong hàn Lâm Viện
dương dương tự đắc nói mãi về đức thánh Trèm là Lý Trọng Ông ( thật ra tên
thật của Thánh là Lý Ông Trọng ) ông làm ngay bài thơ tứ tuyêt chế diễu:
Ông Trọng như hà hoán Trọng Ông.
