KỂ CHUYỆN CÁC VUA NGUYỄN - Trang 6

- Giao Hoàng tử Cảnh ( 1) cho Bá Đa Lộc đem theo làm tin
- Xin Pháp giúp 1.500 lính và tàu bè, súng ống, vật dụng
- Nhường cho Pháp cù lao Hàn
- Nước Pháp có quyền sử dụng cửa biển Hàn
- Chịu nhường cho nước Pháp đảo Côn Lôn
- Cho nước Pháp độc quyền tự do buôn bán ở nước Nam
Đoàn đại diện của Nguyễn Ánh đứng đầu là Giám Mục Bá Đa Lộc và Hoàng
Tử Cảnh lên đường đo cầu viện, mang theo cả một bức thư của Nguyễn Ánh
gửi cho Hoàng Đế Pháp Louis XVI :
- " Dầu đại quốc với tiểu quốc tình thế khác nhau, dầu đông tây cách mấy
ngàn trùng, tôi dám chắc rằng Hoàng Đế sẽ tin lời tôi đã tin Giám Mục Bi
Nhu ( 2) vậy. Nay tôi giao cho nông ấy Nguyễn Phúc Cảnh, con trưởng của
tôi, một cái Kim bửu di truyền và một Biên bàn của Hội Đồng, đủ làm bằng
chứng. Tôi chỉ mong ơn Hoàng Đế cho con tôi sớm trở về với binh thuyền..."
Kết quả thương thuyền của Giám Mục Bá Đa Lộc là sự ra đời của Hiệp ước
Versailles ký kết vào ngày 28/11/1787 giữa Bá tước De Montmorin, đạu diện
Nguyễn Ánh. Đồng thời, ngay ngay trong ngày đó, Bá Đa Lộc được phong
chức Đặc ủy viên của Hoàng Đế Pháp bên cạnh Nguyễn Ánh ( 3)
Hiệp ước Versailles gồm 10 điều khoản, cơ bản giống với Biên bản mà Giám
Mục Bá Đa Lộc mang theo để thương lượng. Nghĩa là bên cạnh việc Pháp
hứa gởi quân cứu viện cho Nguyễn Ánh ( điểu khoản 1) Nguyễn Ánh chấp
thuận để cho Pháp được riêng hưởng trọn vẹn quyền buôn bán trên khắp lãnh
thổ nước Nam ( điều khoản 6), được quyền sở hưũ và chủ quyền thương cảng
Hội An ( điều khoản 3) và đảo Côn Lôn ( điều khoản 5)
Chúng ta biết rằng, năm 1792 vua Quang Trung lâm bệnh nặng rồi mất đột
ngột, Quang Toản lên ngôi lúc mới 10 tuổi. Vương nghiệp triều Tây Sơn, do
vậy, nhanh chóng rơi vào suy vong, Hiệp ước Versailles về sau không thực
hiện được do nội bộ quan chức Pháp lục đục, song nó đã đe dọa nghiêm
trọng sự tồn tại của triều Tây Sơn vốn đã yếu thế. Bởi lẽ, bên cạnh Nguyễn
Ánh giờ đây đã có Đặc ủy viên Hoàng Đế Pháp Bá Đá Lộc đóng vai trò như
một Bộ Trưởng chiến tranh kiêm cả Ngoại Giao, cùng nhiều tướng lĩnh
người Pháp khác: