Nguyễn đổng Chi
Kho Tàng Truyện Cổ Tích
97. QUẬN HE
Vào thời nhà Lê, có hai vợ chồng một nhà nghèo ở làng Đồng-lùi, sinh
được một người con trai đặt tên là Nguyễn Hữu Cầu. Thuở trẻ, Cầu mồ côi
bố, người mẹ túng bấn phải cho chàng đi ở, nhưng sau cũng cố gắng cho đi
học. Trong lớp, chàng là người ngỗ nghịch không chịu kém ai. Bấy giờ có
một bạn học kình địch với Cầu là Phạm Đình Trọng. Hắn là người thường
được thầy khen nết na chăm chỉ, nhưng Cầu thì nhất định không phục.
Một hôm thầy đi đám, có cho Cầu và Trọng cùng theo. Lúc về, nhà đám
biếu thầy một cái thủ lợn. Hai người ganh tị nhau không chịu xách. Thầy
liền ra một câu đối: Huề trư thủ nghĩa là "xách đầu lợn", bảo ai đối hay thì
được miễn. Trọng đối lại là Phan long lân nghĩa là "vin vẩy rồng". Còn Cầu
thì đối là Phá Tần diệt Sở. Thầy gõ một giáo quạt vào đầu Cầu, chê Cầu đối
gì mà lại thừa chữ. Nhưng Cầu cố cãi:
- Tôi dẫu đối sai, nhưng tôi không muốn vin vẩy rồng mà lóc vẩy rồng kia!
Thầy mắng:
- Thế thì tội to đấy, không phải chơi đâu, con ạ! Cuối cùng, chàng bị thầy
bắt xách thủ lợn về nhà.
Hôm khác, thầy lại ra một câu đối: Mười rằm trăng náu, mười sáu trăng
treo. Trọng đối: Tháng Giêng rét dài, tháng Hai rét lộc. Câu của Cầu là:
Tháng mười sấm rạp, tháng Chạp sấm động. Thầy bảo cả hai người:
- Thằng Trọng có khẩu khí làm quan to, còn thằng Cầu thì chỉ làm giặc!
Lúc ra chơi, Trọng bảo Cầu:
- Tao sẽ cầm quân tiêu diệt mày.
Cầu đáp:
- Nếu tao làm giặc thì tao sẽ đánh tan xác những đứa vào luồn ra cúi.
Được ít năm, Cầu lại đi học với một thầy đồ khác. Một hôm nhà thầy có
việc phải mổ trâu thết khách, nhân ra cho học trò câu đối: Tề hoàng ngưu,
Cầu đối: Trảm bạch xà. Thầy cho biết như thế là sai luật. Cầu đáp:
- Tôi chỉ nhìn vào ý mà không nhìn vào chữ. "Giết trâu vàng" chính là đối
