KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH - Trang 1406

Nàng còn đón thầy về cho chồng học tập. Về sau Trần Sinh đi thi đỗ trạng
nguyên .
KHẢO DỊ
Ở Việt nam xưa dường như không có tục thờ thần ếch. Nhưng theo truyền
thuyết thì đời Nguyễn có Hà Tông Quyền quê làng Cát-động (Hà-đông)
đậu tiến sĩ năm 1822, người ta cho ông là thần ếch giáng sinh . Vì vậy
những hình tượng của truyện cổ tích trên cũng phần nào có cơ sở từ tín
ngưỡng. Truyện của ta có đôi nét giống với truyện Thần Ếch xanh trong
Liêu trai chí dị:
Vùng Trường-giang Hán-thủy dân gian thờ cúng thần Ếch. Họ rất mê tín,
ếch nhái trong miền không ai dám bắt. Ai xúc phạm thì nhà ấy có điềm gở,
phải làm gà lợn cầu cúng, thần Ếch có vui lòng tha cho thì mới tai qua nạn
khỏi.
Tỉnh Hồ-bắc có người họ Tiết có con là Côn Sinh, còn bé có người tự xưng
là sứ giả thần Ếch đến nhà nói rằng thần muốn kén chàng làm rể. Người bố
không nghe nhưng về sau đi hỏi dâu mấy đám, đều bị thần báo mộng, nên
ai cũng từ chối. Một hôm Côn Sinh đi giữa dường bỗng có sứ giả thần Ếch
gọi đi. Đến một nơi thấy thần bệ vệ ngồi ở sảnh đường rồi có một bà lão dắt
một cô gái xinh ra. Côn Sinh tỏ ý bằng lòng. Lúc trở về chưa kịp soạn sửa
thì xe hoa đã tới. Từ đấy thành vợ chồng.
Côn Sinh hay cáu: Một hôm vợ nói nặng lời chàng chửi lại, động tới ếch
nhái vợ bỏ về. Côn Sinh vẫn không chịu xuống nước. Tiếp đó mẹ chàng bị
bệnh. Người bố phải lên miếu tạ tội, mẹ mới khỏi bệnh và vợ trở về ân ái
như xưa.
Hôm khác hai vợ chồng bất hòa, vợ lại bỏ về. Như truyện của ta, cũng có
việc nhà họ Tiết bốc cháy. Côn Sinh đến miếu trách thần Ếch rằng có giáng
tai họa thì cứ giáng vào đầu mình dừng làm tội cha mẹ. Chàng còn toan đốt
miếu nhưng có người làng can mới thôi. Đêm ấy, thần Ếch báo mộng cho
xóm giềng họ Tiết bảo phải mang gỗ lát làm nhà cho rể mình. Chẳng bao
lâu nhà làm xong, vợ lại về thuận hòa hơn trước.
Cũng như truyện của ta, có việc Côn Sinh bắt rắn nhưng ở đây chồng gói
lại bảo vợ mở xem. Vợ giận lại bỏ về, thề xin đoạn tuyệt. Người bố đánh